Jakie badania wykonać po 60 roku życia? Zadbaj o zdrowie w dojrzałym wieku!

Organizm z wiekiem staje się słabszy i bardziej podatny na różne choroby. Badania profilaktyczne po 60 roku życia pomagają szybko wykryć schorzenia i wcześnie wdrożyć leczenie. Jakie badania zaleca się seniorom?

Dlaczego warto wykonać profilaktyczne badania po 60 roku życia?

Wraz z wiekiem rośnie zapadalność na niektóre schorzenia, tj. choroby skóry, choroby naczyniowe, niektóre rodzaje nowotworów. Wiadomo, im wcześniej się je wykryje, tym szybciej można wdrożyć skuteczne leczenie i zadbać o swoje zdrowie. A to szczególnie ważne w starszym wieku. I chociaż obecnie NFZ nie oferuje specjalnego pakietu badań dla osób powyżej 60. roku życia, można skorzystać z pakietów badań dostępnych dla innych grup wiekowych. A badać się warto regularnie w celach profilaktycznych.

Podstawowe badania po 60 roku życia

Poniższe badania mogą zapobiec poważnym chorobom w dojrzałym wieku, dlatego większość lekarzy pierwszego kontaktu zaleci je w pierwszej kolejności.

• Badanie ciśnienia krwi - nadciśnienie jest często nazywane cichym zabójcą, ponieważ objawy mogą pojawić się dopiero, gdy dojdzie już do nieodwracalnych zmian w narządach. Nadciśnienie zwiększa ryzyko udaru mózgu lub zawału serca. Dlatego tak ważne jest sprawdzanie ciśnienia krwi przynajmniej raz w roku. Seniorzy cierpiący na nadciśnienie powinni monitorować je regularnie, najlepiej codziennie.
  
  
• Badanie RTG klatki piersiowej (rentgen) szczególnie palacze powinni je wykonać, pozwala zidentyfikować m.in. zmiany w płucach.

Badania laboratoryjne zalecane seniorom

• Lipidogram - właściwy poziom cholesterolu i trójglicerydów zmniejsza ryzyko zawału serca lub udaru mózgu. Jeśli wyniki badań wykażą wysoki poziom lipidów, lekarz może zalecić zmiany w diecie, w stylu życia lub leczenie farmakologiczne.
  
  
• Morfologia i badanie biochemiczne krwi - osoby starsze często cierpią na anemię starczą z niedoboru żelaza. Wskazuje na to spadek poziomu hemoglobiny i zmniejszenie objętości erytrocytów. Warto sprawdzić poziom jonów; często u osób po 60 roku życia może dochodzić do niedoborów sodu i potasu. Badania biochemiczne krwi pozwalają też na szybką ocenę funkcji wątroby i nerek.
  
  
• Badanie cukru we krwi - podstawowym badaniem jest stężenie glukozy we krwi (norma na czczo: 7099 mg/dl). Powinno być wykonywane przynajmniej raz w roku. W przypadku nieprawidłowej glikemii na czczo, kiedy wartość glukozy zawiera się pomiędzy 100 a 125 mg/dl, przeprowadza się dodatkowo test obciążenia glukozą. U osób ze zdiagnozowaną cukrzycą badanie poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c) pozwala stwierdzić, czy leczenie jest skuteczne.
  
  
• Badanie stolca na krew utajoną - umożliwia wczesne wykrycie nowotworów jelita. Badanie powinno być przeprowadzane corocznie, nie rzadziej niż co 2 lata.

Pakiet badań dla mężczyzn po 60

Wraz ze starzeniem się populacji, rośnie zapadalność na nowotwory prostaty. Szanse na wyleczenie są dobre tylko wtedy, gdy rak prostaty zostanie wykryty wcześnie.

Badanie w celu wykluczenia/wykrycia raka prostaty przeprowadza urolog. Od 45 roku życia powinno się regularnie sprawdzać prostatę i węzły chłonne. W przypadku pozytywnego wywiadu rodzinnego badanie oferowane jest już od 40 roku życia. Jeśli w badaniu per rectum wykrywane są nieprawidłowości, wtedy zleca się najczęściej wykonanie badania USG prostaty.

Badanie PSA, czyli antygenu gruczołu krokowego, jest badaniem wykonywanym z surowicy krwi. Poziom PSA rośnie z wiekiem i często ocena wyniku badania stwarza trudności interpretacyjne. W przypadku podwyższonego stężenia PSA lekarz zleci dalsze badania.

Sprawdź, jak rozpoznać infekcję intymną u mężczyzn.

Pakiet badań dla kobiet po 60

Zapadalność na raka piersi zwiększa się z wiekiem i jest największa między 70. a 85. rokiem życia. W większości systemów opieki zdrowotnej badania przesiewowe są jednak proponowane wyłącznie kobietom w wieku poniżej 70 lat.

Mammografię należy wykonywać co dwa lata między 50 a 69 rokiem życia. Decyzja o kontynuowaniu mammografii po 70 roku życia powinna być podejmowana indywidualnie, w zależności od czynników ryzyka, prognozowanej długości życia i zaleceń lekarza wydanych po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentką.

Wiele towarzystw naukowych nie zaleca kontynuowania badania cytologicznego po 65 roku życia.

Sprawdź, jak wygląda profilaktyka nowotworów.

Pozostałe badania, które warto wykonać po 60.

• Wczesne wykrywania raka skóry - po 60 należy regularnie sprawdzać całą powierzchnię skóry. Im starsza osoba, tym dłużej jej skóra była narażona na szkodliwe promienie UV. Badanie skóry dermatoskopem wykonuje dermatolog, może też zlecić wycięcie niektórych znamion. Latem chroń się kosmetykami do opalania.
  
  
• Badanie przesiewowe raka okrężnicy - od 50 roku życia badanie w kierunku raka jelita (kolonoskopię) należy wykonać co 10 lat. W ramach kolonoskopii podejrzane guzki mogą być usunięte (np. łagodne polipy śluzówki, z których może rozwinąć się nowotwór). Zabieg trwa około 20 minut i wykonywana jest w znieczuleniu. Różne towarzystwa podają odmienne zalecenia wiekowe dotyczące przeprowadzania kolonoskopii. Ogólnie uważa się, że po 74. roku życia nie powinno się wykonywać jej rutynowo, w celach screeningowych.
  
  
• Zapobieganie chorobom naczyniowym - od 50 roku życia kobiety i mężczyźni powinni poddać się badaniu USG naczyń doprowadzających krew do mózgu. W badaniu metodą duplex mierzy się przepływ krwi przez naczynia doprowadzające krew do mózgu oraz grubość warstwy wewnętrznej naczynia. Dzięki temu można odpowiednio wcześnie zapobiec udarowi mózgu.
  
  
• Badanie okulistyczne - jaskra często przebiega bezobjawowo, ale może prowadzić do ślepoty, dlatego zalecane jest badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Osoby cierpiące na cukrzycę powinny regularnie poddawać się badaniom okulistycznym w kierunku retinopatii cukrzycowej (choroby polegającej na namnożeniu się naczyń siatkówki).
  
  
• Badanie laryngologiczne - u seniorów często występuje niedosłuch starczy. Szybka diagnoza umożliwia odpowiednie leczenie przy pomocy obuusznego aparatu słuchowego. Dowiedz się więcej na temat aparatów słuchowych dla osób starszych.
  
  
• Przegląd stomatologiczny warto regularnie sprawdzać stan uzębienia i systematycznie uzupełniać ubytki.

Szczepienia dla seniora

Niewiele osób starszych zdaje sobie sprawę, że z wiekiem układ odpornościowy staje się coraz słabszy i bardziej podatny na ataki bakterii i wirusów. W rezultacie organizm nie jest już w stanie chronić się przed poważniejszymi chorobami.

Seniorom zaleca się następujące szczepienia:

• Szczepienie przeciwko COVID - 3 dawka dla osób w wieku powyżej 50 roku życia. Sprawdź artykuł Szczepienia na COVID-19 − kiedy, jakie i czy są bezpieczne?.
• Szczepienie przeciwko grypie - zalecane dla osób, które ukończyły 55 rok życia. Czytaj więcej na temat szczepień przeciwko grypie dla seniorów.
• Szczepienie przeciwko tężcowi, błonicy, krztuścowi dla osób w podeszłym wieku, które ze względu na wykonywane zajęcia są narażone na zakażenie. Zaleca się szczepienie co 10 lat dla osób dorosłych powyżej 65 roku życia,
• Szczepienie przeciwko pneumokokom - zalecane osobom w wieku 65+,
• Szczepienie przeciwko WZW typu B - zalecane osobom dorosłym, zwłaszcza w wieku starszym.

Seniorze, badaj się regularnie!

W 2020 roku średnia życia mężczyzn w Polsce wyniosła 72,6 lat, natomiast kobiet 80,7. W związku ze starzeniem się społeczeństwa coraz ważniejszą rolę odgrywa wczesne wykrywanie chorób w grupie seniorów. Jakie badania wykonać po 60 roku życia? Najlepiej skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który w zależności od indywidualnych czynników ryzyka pokieruje diagnostyką.

Źródła:

1. Szczerbińska K. Racjonalne podejście do badań przesiewowych w geriatrii, Geriatria, 2015, 3.
2. Sazlina SG. Health screening for older people-what are the current recommendations?Malays Fam Physician. 2015;10(1):2-10. Published 2015 Apr 30.
3. Szczepienia dla osób starszych - Główny Inspektorat Sanitarny - Portal Gov.pl (www.gov.pl)