Werbena – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania. Jak wygląda werbena?

Werbena pospolita, nazywana również werbeną lekarską, to roślina ceniona za walory estetyczne i dekoracyjne. Cechują ją również liczne właściwości lecznicze. Napar z werbeny wykazuje działanie łagodzące i przeciwzapalne. Poznaj wszystkie właściwości i zastosowania werbeny. 

Co to jest werbena? 

Werbena pospolita (Verbena officinalis L.) jest rośliną z rodziny werbenowatych (Verbenaceae), pochodzącą z terenów Afryki, choć obecnie rośnie w wielu zakątkach świata, w tym w Europie oraz Azji. Główną przyczyną rozpowszechnienia rośliny są jej niewielkie wymagania pielęgnacyjne, a do prawidłowego wzrostu potrzebuje jedynie przewiewnego podłoża i odpowiednio nasłonecznionego miejsca.  

Oprócz tego, że werbena jest łatwym w uprawie gatunkiem dekoracyjnym, to wykazuje również wiele właściwości leczniczych od dawna wykorzystywanych w ziołolecznictwie i medycynie. Wśród preparatów z dodatkiem werbeny znajdują się między innymi tabletki na zatoki, tabletki na ból gardła, preparaty na podrażnienie gardła, np. pastylki do ssania Natur Sept Gardło czy produkty na bezsenność i problemy z zasypianiem. Co ciekawe, Hipokrates używał werbeny w formie leku na niepłodność. Wykorzystywano ją ponadto do magicznych rytuałów okadzania, chroniących przed złą energią i pomagających pozbyć się klątw. 

Jak wygląda werbena? 

Pierwotnie werbena pospolita była byliną, jednak w naszym klimacie uprawiana jest najczęściej jako roślina jednoroczna lub dwuletnia.  

• Charakteryzuje się wzniesionym pokrojem, osiągającym wysokość do 1 metra.  
• Jej delikatna łodyga rozgałęzia się ku górze, a liście, szorstkie i naprzeciwległe, różnią się między sobą: dolne są jajowate, środkowe trójdzielne, a górne siedzące (bez ogonka liściowego), jednak wszystkie mają pofalowane brzegi.  
• Od czerwca do września werbena pospolita rozwija drobne, bladoliliowe kwiaty, zebrane w luźne, kłosokształtne kwiatostany szczytowe, umieszczone w kątach liści.  
• Każdy pojedynczy kwiat charakteryzuje się małą, prawie dwuwargową koroną, z krótką, nieco zgiętą rurką, rozszerzającą się w wianek.  
• Wewnątrz kielicha, posiadającego 4 lub 5 ostrych ząbków, znajduje się górny słupek z podzieloną na komory zalążnią. Przyrośnięte do wnętrza komory pręciki występują w liczbie 2, 4 lub 5.  
• Owocem werbeny jest podłużna, żeberkowana rozłupnia.  

Werbena – właściwości 

Werbena pospolita charakteryzuje się bogatym składem chemicznym odpowiadającym za właściwości rośliny.  

Rozległe działanie lecznicze werbeny sprawia, że nie da się przejść obok niej obojętnie. Ta niepozorna roślina wyróżnia się szerokim zastosowaniem i właściwościami znanymi już w czasach starożytnych i z powodzeniem wykorzystywanymi we współczesnej medycynie.  

Najszerzej omawiane właściwości werbeny lekarskiej to: 

• Uspokajające – napar z werbeny może pomóc w redukcji stresu oraz łagodzeniu stanów lękowych. Zapewnia zdrowy i spokojny sen, znana jest również z korzystnego wpływu na walkę z depresją. Werbena uważana jest za naturalny środek uspokajający, który można stosować w przypadku uczucia niepokoju lub rozdrażnienia, 
• Wzmacniające odporność organizmu – wykorzystywana jest jako surowiec przeciwdrobnoustrojowy. Zwalcza gorączkę towarzyszącą przeziębieniu i stopniowo wzmacnia odporność, dlatego zaleca się ją w okresach o większym ryzyku infekcji. Spożywanie herbatki z werbeny może pomóc w odbudowie sił po przebytym przeziębieniu lub grypie, przyspieszając powrót do zdrowia. Sprawdź również, jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych, 
• Przeciwzapalne i przeciwbólowe – werbena pomaga usunąć nadmiar śluzu z gardła oraz ułatwia odkrztuszanie, niwelując uporczywy duszący kaszel, dlatego wykorzystuje się ją w farmakoterapii chorób górnego układu oddechowego. Dodatkowo wykazuje właściwości przeciwbólowe, które łagodzą dolegliwości związane z zatokowym bólem głowy czy migrenowymi i innymi częstymi bólami głowy. Okłady z werbeny zastosowany bezpośrednio na ranę, przyspiesza proces gojenia, 
• Rozkurczowe – napar z werbeny stanowi skuteczne antidotum na częste skurcze mięśni oraz bóle brzucha, Może być stosowana zewnętrznie jako naturalny okład w przypadku dolegliwości reumatycznych.  

Oprócz opisanych powyżej właściwości werbenę stosuje się również w zaburzeniach menstruacyjnych i w łagodzeniu skutków napięcia przedmiesiączkowego, a także do pobudzenia laktacji u matek karmiących.  

• Działanie moczopędne ekstraktu z ziela werbeny ma zastosowanie w chorobach nerek i pęcherza moczowego. 
• Z kolei płukanie jamy ustnej wywarem z werbeny odświeża oddech, a także skutecznie łagodzi ból, zmniejsza zaczerwienienia związane z owrzodzeniami i stanami zapalnymi oraz zwalcza krwawienie dziąseł.  
• Należy również wspomnieć, że olejek eteryczny z werbeny pospolitej ma właściwości insektobójcze pomagające zwalczać larwy komarów. Jeśli więc potrzebujesz skutecznego sposobu na odstraszenie uciążliwych insektów, dodaj odrobinę olejku z werbeny do domowego dyfuzora lub sięgnij po naturalne świece z jego dodatkiem.  

Werbena – zastosowanie 

Werbena pospolita jest rośliną, która znajduje zastosowanie zarówno w użytku wewnętrznym, jak i zewnętrznym.  

• Można przygotować z niej napar, okłady, a nawet nalewkę (zalewając zioła alkoholem), co stanowi skuteczną metodę wykorzystania jej właściwości leczniczych.  
• Aby przyrządzić napar wystarczy zalać łyżkę suszu wrzątkiem i odczekać ok. 20 minut.  
• Jak działa herbatka z werbeny? Przede wszystkim przynosi ulgę w dolegliwościach dróg oddechowych i kaszlu, jest też pomocna w ukojeniu nerwów i problemach z zasypianiem, ponadto warto ją pić w okresie obniżonej odporności organizmu.  
• Napar sprawdzi się również w formie kompresu na ranę oraz do przemywania chorego miejsca na skórze 2-3 razy dziennie, a także jako dodatek do kąpieli gwarantujący relaks i odprężenie po ciężkim dniu. 
• Medycyna wykorzystuje potencjał werbeny głównie w postaci preparatów farmakologicznych. Na polskim rynku dostępne są produkty zawierające w składzie ekstrakt z ziela werbeny lekarskiej w formie tabletek, drażetek, syropów, kropli i płynów.   
• Z właściwości rośliny czerpie również przemysł kosmetyczny! Dzięki obecności składników aktywnych o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym, wykazuje skuteczność w leczeniu problemów i infekcji skórnych, takich jak trądzik, egzema oraz łuszczyca, a także wspomaga proces regeneracji uszkodzonej skóry. Werbena jest także skutecznym środkiem w zwalczaniu objawów starzenia, takich jak zmarszczki i przebarwienia. 

Przykładowe kosmetyki z zawartością ekstraktu z werbeny: 

• Green Pharmacy, mydło w kostce, werbena, limonka i oliwa z oliwek do delikatnego i skutecznego oczyszczania skóry, 
• Coslys delikatny żel pod prysznic Werbena i Cytryna oparty na składnikach o naturalnym pochodzeniu. Produkt nie zawiera mydła, a bazą myjącą są tu składniki pozyskane z kokosa, uzupełnione o nawilżającą glicerynę, organiczną wodę kwiatową z wiązówki błotnej i organiczny aloes, 
• Weleda kostka pod prysznic Geranium + Werbena egzotyczna tworząca kremową pianę pielęgnującą i oczyszczającą skórę, 
• Ziaja Yego Balsam po goleniu normalizująco-nawilżający Cytrynowa werbena, który sprawdzi się również jako krem do twarzy lub krem do rąk. W formulacji, oprócz olejku z werbeny, znajdują się ekstrakt z chmielu, alantoina i kompleks witamin E, C, PP i B5, 
• Flagolie Ciałocud naturalny odżywczy peeling do ciała Werbena bogaty w oleje roślinne (olej jojoba, z awokado, ze słodkich migdałów, masło shea) oraz olejki eteryczne, dzięki czemu skutecznie złuszcza naskórek. 

Werbena – przeciwwskazania 

Jakie są przeciwwskazania do stosowania werbeny? 

• Grupą, która powinna unikać werbeny są kobiety w ciąży, ponieważ, ze względu na swoje działanie rozkurczowe, może być przyczyną przedwczesnego porodu.  
• Warto również być świadomym możliwości wystąpienia alergii na rośliny z rodziny Verbenaceae, do której należy werbena.  
• Aby cieszyć się korzyściami płynącymi ze stosowania werbeny, zawsze należy przestrzegać zaleceń dotyczących jej użytkowania, a w przypadku wątpliwości skonsultować się z lekarzem. 

Podsumowanie 

Werbena lekarska to roślina o wyjątkowych właściwościach prozdrowotnych, która od wieków znajduje zastosowanie w medycynie. Obecnie wykorzystuje się ją jako wsparcie w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych, w tym w zapaleniu zatok czy gardła. Działanie rośliny znane jest także branży kosmetycznej, która wprowadziła surowiec do formulacji kosmetyków pielęgnacyjnych. 

Źródła:

1. P. Kubica, A. Szopa, J. Dominiak, M. Łuczkiewicz, H. Ekiert, Werbena lekarska (Verbena officinalis L.) – charakterystyka botaniczna, skład chemiczny, znaczenie lecznicze, badania aktywności biologicznej oraz badania biotechnologiczne, https://www.czytelniamedyczna.pl/6587,werbena-lekarska-verbena-officinalis-l-charakterystyka-botaniczna-skad-chemiczn.html [dostęp 02.04.2024 r.] 
2. M. Sisay, N. Bussa, T. Gashaw, Evaluation of the Antispasmodic and Antisecretory Activities of the 80% Methanol Extracts of Verbena officinalis L: Evidence From In Vivo Antidiarrheal Study, https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/2515690X19853264 [dostęp 02.04.2024 r.] 
3. K. Możdżeń, A. Rzepka, B. Barabasz-Krasny, Rośliny lecznicze wspomagające terapie stresu, nerwic i depresji, https://www.proquest.com/openview/54ead74a3cc486875f27db2b05900bc1/1?pq-origsite=gscholar&cbl=5221235 [dostęp 02.04.2024 r.]