Żurawina – zastosowanie, działanie, właściwości lecznicze

Żurawina to owoc, po który chętnie sięga się jako dodatek do smoothie, owsianki, lodów. Bardzo często jest również dodawana do gotowych mieszanek orzechów, a także do herbat. Suszona żurawina była przedmiotem wielu badań naukowych, które potwierdziły jej działanie lecznicze. Jak działa na zdrowie? Kiedy ją stosować? Omawiamy dogłębnie właściwości i zastosowanie tej niesamowitej rośliny!

Żurawina co to jest za roślina i skąd pochodzi?

Żurawina (Vaccinium) to roślina pochodząca z bagien i torfowisk północno-wschodniej Ameryki Północnej. Należy do rodziny wrzosowatych. Najbardziej popularne są jej dwa gatunki: żurawina błotna (Vaccinium oxycoccos L.), określana mianem żurawiny europejskiej, i żurawina wielkoowocowa (Vaccinium macrocarpon), nazywana żurawiną amerykańską. Największymi producentami tej rośliny na świecie są USA i Kanada.

Owoce żurawiny cechują się kwaskowatym smakiem, dlatego bardzo często są sprzedawane w formie dosładzanej. Bardzo dobrze komponują się z wieloma produktami, stąd chętnie stosuje się je w sztuce kulinarnej. Ze względu na swój skład chemiczny, w tym szczególnie na wysoką zawartość związków fenolowych, mogą wzmacniać zdrowie człowieka.

Żurawina właściwości lecznicze

Żurawinie przypisuje się szerokie właściwości zdrowotne, jednakże nie wszystkie z nich znalazły potwierdzenie w badaniach naukowych. W dalszej części artykułu szczegółowo omówiliśmy, w jaki sposób żurawina wpływa na zdrowie i kto na jej spożyciu może najwięcej zyskać.

Tabela. Żurawina wartości odżywcze

Suszona żurawina - właściwości kardioprotekcyjne

Żurawina może być cennym składnikiem diety osób zmagających się chorobami układu sercowo-naczyniowego. Na podstawie przeprowadzonych badań (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31023488) naukowcy dowiedli, że jej spożywanie może wiązać się z łagodną redukcją skurczowego ciśnienia krwi. Co więcej, wykazano, że przyczynia się do wzrostu poziomu dobrego cholesterolu HDL. Za sprawą takiego działania można przypuszczać, że żurawina w pewnym stopniu chroni nas przed rozwojem chorób układu krążenia i przyjmowaniem np. leków przeciwzakrzepowych.

Żurawina - działanie na wątrobę

W jednym z najnowszych badań opublikowanego na łamach renomowanego czasopisma International Journal of Food Sciences and Nutrition w 2020 r. odnotowano, że spożywanie żurawiny może przynosić korzyści zdrowotne osobom z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby (NAFLD). Naukowcy zauważyli, że u pacjentów, którzy ją stosowali, nastąpiło pozytywne obniżenie stężenia enzymu wątrobowego o nazwie aminotransferaza alaninowa (AlAT). Dodatkowo wśród osób badanych zaobserwowano  zmniejszenia stłuszczenia wątroby. Autorzy badania uznali, że korzystny efekt można osiągnąć, spożywając ok. 25-30 g suszonej żurawiny dziennie. Można też włączyć do codziennej rutyny suplement diety z żurawiną.

Żurawina a odchudzanie

Bardzo często można spotkać się z opinią, że żurawina suszona jest produktem wspomagającym odchudzanie. Jednakże na dzień dzisiejszy nie przeprowadzono badań z udziałem ludzi, które mogłyby potwierdzić te doniesienia. Przy okazji należy podkreślić, że żurawina dostępna w sklepach jest bardzo często dosładzana. W niektórych produktach może znajdować się nawet aż ok. 70% cukru! Wobec tego wydaje się, że żurawina na odchudzanie to nie najlepszy pomysł.

Żurawina a cukrzyca

Wiele osób zastanawia się, czy żurawina może być pomocna w przypadku cukrzycy typu 2. Na to pytanie trudno jednoznacznie odpowiedzieć, ponieważ w tym temacie brakuje rzetelnych informacji. W jednym z przeprowadzonych badań zauważono, że spożywanie suszonej żurawiny do śniadania o wysokiej zawartości tłuszczu przez osoby otyłe z cukrzycą typu 2 może złagodzić poposiłkowe skoki glukozy we krwi. Z kolei w innej pracy zauważono, że podawanie polifenoli pochodzących z tej rośliny przyczynia się do zwiększenia wrażliwości tkanek na insulinę. Suplement diety, naturalny wyciąg z żurawiny także można włączyć do swojej diety.

Jednakże pomimo tych obserwacji nie można jednoznacznie stwierdzić, czy włączenie żurawiny do diety będzie pomocne w regulacji stężenia cukru we krwi u osób zmagających się z cukrzycą typu 2.

Żurawina na pęcherz

Gdy mowa o właściwościach zdrowotnych żurawiny, to nie sposób nie wspomnieć o jej wpływie na układ moczowy. Zagadnienie żurawina na zapalenie pęcherza to jeden z najczęściej poruszanych tematów w kontekście działania tego owocu. W dwóch obszernych analizach naukowych (metaanalizach) pochodzących z 2017 roku można przeczytać, że żurawina wydaje się być skutecznym środkiem w zmniejszaniu częstości występowania infekcji dróg moczowych. Działanie to dotyczy szczególnie osób z nawracającymi infekcjami. Profilaktycznie można pić sok z owoców żurawiny.

Autorzy jednej z pracy pokusili się nawet o stwierdzenie, że zastosowanie żurawiny mogłoby pomóc w zmniejszeniu ilości podawanych antybiotyków. W tym miejscu należy jednak podkreślić, że nie wszystkie badania potwierdziły efektywność takiego działania.

Dowiedź się więcej na temat zapalenia pęcherza w ciąży.

Sok żurawinowy działanie

Korzystny wpływ na zdrowie wykazuje również żurawina w formie soku. Właściwości zdrowotne są naprawdę szerokie! Na podstawie przeprowadzonych badań można wskazać na takie działania jak:

• obniżenie stężenia triglicerydów we krwi,
• redukcja poziomu cząsteczek prozapalnych (białka C-reaktywnego, CRP),
• złagodzenie insulinooporności,
• redukcja rozkurczowego ciśnienia krwi,
• zapobieganie infekcji spowodowanej Helicobacter pylori, która jest odpowiedzialna za powstawanie wrzodów,
• utrzymywanie stężenia cukru we krwi na odpowiednim poziomie.

Żurawina właściwości kosmetyczne

Żurawina znalazła również zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Przypisuje się jej przede wszystkim właściwości przeciwutleniające, za sprawą których może spowalniać proces starzenia się skóry. Dodatkowo wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe (w tym antybakteryjne i przeciwgrzybicze). Uważa się też, że żurawina działa nawilżająco i ujędrniająco na skórę. Żurawinę (w formie ekstraktu z owoców lub oleju z pestek) można znaleźć m.in. w takich produktach, jak:

• Masło i balsam do ciała,
• Maseczka oczyszczająca (np. iossi, Żurawina Dzika Róża, antyoksydacyjna maseczka),
• Serum pod oczy,
• Odżywka nawilżająca,
• Krem do rąk i paznokci (np. nawilżający krem do rąk i paznokci Green Pharmacy),
• Woda perfumowana i woda toaletowa,
• Żel pod prysznic (np. Ziaja Blubel żurawina-poziomka)
• Chusteczki do higieny intymnej (np. Luba, ziołowe chusteczki do higieny intymnej).

Żurawina jak kupować i stosować?

W sklepach żurawinę najczęściej można znaleźć w formie suszonej. Podobnie jak inne tego typu owoce sprawdzi się jako przekąska lub dodatek np. do jogurtów naturalnych, musli, koktajli. Bardzo dobrze komponuje się z mięsem i serami pleśniowymi, dlatego warto łączyć ze sobą te produkty, aby nadać im wyjątkowy smak. W tym miejscu warto zaznaczyć, że żurawina suszona występująca w sprzedaży charakteryzuje się zróżnicowanym dodatkiem cukru. Najlepiej wybierać te produkty, które zawierają jak najmniej tego składnika. Idealnym rozwiązaniem jest niesłodzona żurawina suszona.

Z żurawiny można przygotować wiele przetworów, które znajdą szerokie zastosowanie w kuchni. Są to m.in.: sok, mus, konfitura, dżem, nalewka.

Sprawdź przepis na smoothie bowl!

Żurawina a alergia

Niektóre osoby mogą być uczulone na żurawinę, jednakże nie jest to powszechne zjawisko. Najczęstszymi objawami alergicznymi, które mogą wystąpić na skutek jej zjedzenia, są: pokrzywka, obrzęk twarzy, warg, języka, problemy z oddychaniem.

Żurawina w ciąży

Wiele kobiet zastanawia się, czy żurawina suszona w ciąży to dobry wybór. Odpowiadamy zatem: nie ma żadnych przeciwwskazań do spożywania żurawiny lub produktów na jej bazie (np. soków) przez kobiety ciężarne. Żurawina nie powoduje negatywnego wpływu zarówno na zdrowie matki, jak i przyszłego potomstwa.

Sprawdź, czego nie jeść w ciąży.

Żurawina dla niemowląt

Wiele mam pyta również o to, czy żurawinę mogą spożywać niemowlęta. Nie ma żadnych przeciwwskazań, aby włączać te owoce zgodnie z najnowszym schematem żywienia niemowląt, tj. w 5-6 miesiącu, w formie gotowanej lub musu. 

Żurawina - przeciwwskazania do stosowania

Żurawina zawiera w sobie związki, które są określane mianem szczawianów. Wysokie spożycie tych substancji może prowadzić do rozwoju kamieni nerkowych. Potwierdzają to również badania naukowe, które pokazują, że regularne jedzenie żurawiny zwiększa ryzyko kamicy nerkowej. Dlatego też podkreśla się, aby osoby z kamicą moczanową nie sięgały zbyt często po te owoce. Ze względu na wysoką zawartość cukru spożycie suszonej żurawiny (słodzonej) powinny ograniczyć osoby zmagające się z cukrzycą typu 2 i insulinoopornością.

Sprawdź, jaka powinna być dieta w insulinoodporności.

Żurawina działania niepożądane

Żurawina nie powoduje żadnych skutków ubocznych. Należy jednak pamiętać, że spożywanie dosładzanej żurawiny suszonej może spowodować gwałtowny wzrost stężenia glukozy we krwi.

Ile kalorii ma żurawina?

Wartość energetyczna żurawiny świeżej wynosi 46 kcal/100 g. Suszona żurawina cechuje się wyższą kalorycznością - ok. 280-330 kcal/100 g, która jest uzależniona od ilości dodanego cukru.

Żurawina kiedy zbierać?

Okres zbioru owoców żurawiny przypada na jesień - od września do listopada.

Kiedy żurawina jest dojrzała?

Owoce żurawiny dojrzewają jesienią. Aby sprawdzić, czy owoce są dojrzałe, należy przekroić miąższ. Jeśli jest zielony na przekroju, oznacza to, że jagoda jeszcze nie dojrzała. Musi mieć czerwone zabarwienie.

Czy żurawina jest moczopędna?

Tak, żurawina może działać moczopędnie.

Poznaj zioła na nietrzymanie moczu!

Źródła:

1. Fu Z. i wsp.: Cranberry Reduces the Risk of Urinary Tract Infection Recurrence in Otherwise Healthy Women: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Nutr., 2017, 147, 12, 2282-2288.
2. Luis A. i wsp.: Can Cranberries Contribute to Reduce the Incidence of Urinary Tract Infections? A Systematic Review with Meta-Analysis and Trial Sequential Analysis of Clinical Trials. J Urol., 2017, 198, 3, 614-621.
3. Pourmasoumi M. i wsp.: The effects of cranberry on cardiovascular metabolic risk factors: A systematic review and meta-analysis. Clin Nutr., 2020, 39, 3, 774-788.
4. Hsia DS. i wsp.: Effect of daily consumption of cranberry beverage on insulin sensitivity and modification of cardiovascular risk factors in adults with obesity: a pilot, randomised, placebo-controlled study. Br J Nutr., 2020, 124, 6, 577-585.
5. Hormoznejad R. i wsp.: Combined cranberry supplementation and weight loss diet in non-alcoholic fatty liver disease: a double-blind placebo-controlled randomized clinical trial. Int J Food Sci Nutr., 2020, 71, 8, 991-1000.
6. Schell J. i wsp.: Cranberries improve postprandial glucose excursions in type 2 diabetes. Food Funct., 2017, 8, 9, 3083-3090.