Spirulina – zastosowanie, działanie, właściwości

Zielononiebieskie mikroalgi określane jako spirulina są jednymi z produktów najczęściej wymienianych wśród popularnych superfoods. Bogate w białko, składniki mineralne, witaminy i antyoksydanty wspierają funkcje organizmu na wiele sposobów. Sprawdź, jakie właściwości wykazuje spirulina i jak można ją stosować!

Spirulina – mikroalgi o właściwościach wykorzystywanych od wieków

Spirulina to rodzaj mikroalg (cyjanobakterii) o zielononiebieskim kolorze. Uznaje się ją za jedną z najstarszych form życia na Ziemi. Prawdopodobnie pierwsi wykorzystywali ją Aztekowie w czasach późnego średniowiecza jako produkt uzupełniający zdrową dietę. Wierzyli oni, że spożywanie spiruliny może wspomagać wytrzymałość organizmu i leczyć różne przypadłości.

Jakie są najważniejsze właściwości lecznicze spiruliny?

Jak już wspomnieliśmy, spirulinę zaliczamy do grona popularnych superfoods, czyli grupy produktów charakteryzujących się bardzo wysoką zawartością cennych substancji w niewielkiej porcji. Wiele z jej pozytywnych właściwości zdrowotnych wynika właśnie z wysokiej zawartości składników pokarmowych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Spirulina jest produktem, który przede wszystkim pomaga wzbogacić dietę w białko, substancje mineralne oraz witaminy. Łyżka tych mikroalg (10 g) dostarcza:

• 30 kcal,
• 6 g białek,
• poniżej 1 g tłuszczów, 
• poniżej 1 g węglowodanów, 
• 3 mg żelaza (co odpowiada 1/6 dziennego zapotrzebowania dla dorosłej kobiety i niemal 1/3 dla mężczyzny),
• 0,24 mg witaminy B1 (czyli 1/4 dziennego zapotrzebowania dla dorosłej kobiety oraz 1/5 dla mężczyzny),
• Istotnych dawek innych witamin z grupy B (w tym witaminy B2, B3, B5, B6 i kwasu foliowego).

Korzystne właściwości żywieniowe oraz zdrowotne spiruliny można wykorzystać w wielu obszarach medycyny. Choć dostępne dane naukowe dotyczące efektów jej spożywania pochodzą głównie z badań in vitro lub przeprowadzanych na zwierzętach, a ich wyników nie można bezpośrednio przełożyć na działanie na ludziach, mikroalgi potencjalnie mogą:

• Poprawiać profil lipidowy krwi, w tym obniżać stężenie trigicerydów, cholesterolu LDL („złego cholesterolu”) oraz cholesterolu całkowitego, a podwyższać poziom cholesterolu HDL („dobrego cholesterolu”). Wysoki cholesterol LDL i cholesterol całkowity są jednymi z głównych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, a więc takie działanie przyczynia się do zapobiegania rozwojowi miażdżycy i choroby wieńcowej oraz do obniżenia ryzyka zawału serca i udaru mózgu,
• Przeciwdziałać nadciśnieniu tętniczemu krwi,
• Zapobiegać zaburzeniom rytmu serca,
• Zwalczać stany zapalne w organizmie, 
• Wspierać profilaktykę nowotworów (przede wszystkim ze względu na wysoką zawartość antyoksydantów),
• Przeciwdziałać i zapobiegać niedokrwistości,
• Obniżać stężenie glukozy we krwi,
• Wspierać funkcjeukładu odpornościowego.

Spirulina w kosmetyce

Dotychczas opublikowano bardzo niewiele badań, które oceniałyby wpływ spiruliny jako składnika aktywnego kosmetyków. Na podstawie dostępnych danych można jednak przypuszczać, że opisywane mikroalgi posiadają właściwości korzystne z punktu widzenia zdrowia i wyglądu skóry. Można je wykorzystywać przede wszystkim jako substancje:

• O działaniu przeciwdziałającym starzeniu się skóry (za sprawą zapobiegania widocznym efektom powstawania wolnych rodników oraz dzięki właściwościom rozświetlającym),
• Wykazujące działanie nawilżające,
• Wspomagające gojenie się ran,
• O działaniu przeciwtrądzikowym.

Spirulinę stosuje się przede wszystkim w kosmetykach pielęgnacyjnych, takich jak maseczki do twarzy, kremy, toniki i peelingi do ciała.

Zastosowanie spiruliny w kuchni

Za sprawą wyczuwalnej goryczy sproszkowana spirulina spożywana solo (np. po rozpuszczeniu w wodzie) rzadko zdobywa uznanie ze względu na smak. W związku z tym osoby chcące korzystać z jej pozytywnych właściwości zdrowotnych najczęściej dodają ją produktów o słodkim smaku (np. koktajli owocowych lub soków), by zrównoważyć i lekko zamaskować smak alg. 

Poniżej znajdziesz propozycje kilku składników potraw i przekąsek, do których można z powodzeniem dodać spirulinę w proszku:

• Koktajl bananowy z masłem orzechowym,
• Ciasta zawierające masę kremową, serniki, wegańskie ciasta przypominające sernik
• przygotowane na bazie nerkowców,
• Lody miętowe,
• Dressingi sałatkowe,
• Jogurty, np. z miodem i owocami,
• Pesto,
• Zupy.

Ze względu na intensywny zielononiebieski kolor algi można wykorzystywać w kuchni również jako barwnik, np. do ciast, naleśników czy innych produktów, którym chcemy nadać oryginalny wygląd.

Spirulina a alergia

Spirulina może wywołać reakcje alergiczne u osób nadwrażliwych na białka zawarte w tych mikroalgach. Zdarza się to jednak bardzo rzadko. Objawy, takie jak wysypka czy obrzęk, stanowią wskazanie do zaprzestania przyjmowania produktu. W przypadku wystąpienia symptomów anafilaksji (w tym trudności w oddychaniu) konieczna jest pilna interwencja medyczna.

Spirulina w ciąży – co warto wiedzieć na ten temat?

Choć spirulinę generalnie uznaje się za produkt bezpieczny, nie mamy danych potwierdzających brak ich szkodliwego wpływu na stan kobiet w ciąży i dzieci. Dodatkowo zdarzają się doniesienia o zanieczyszczeniu mikroalg metalami ciężkimi pochodzącymi ze zbiorników wodnych, w których są hodowane. Z tego względu w okresie ciąży i laktacji nie zaleca się przyjmowania suplementów spiruliny. Sprawdź również, jakimi sposobami można wspierać terapię nadciśnienia w ciąży.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania spiruliny? 

Należy pamiętać, że mimo potencjalnych korzyści zdrowotnych, niektóre grupy osób powinny unikać przyjmowania spiruliny. Wśród nich można wymienić:

• Osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe (spożywania spiruliny nie należy łączyć z zażywaniem tych środków ze względu na podobne działanie, które może skutkować koniecznością zmiany dawkowania),
• Osoby z niektórymi wrodzonymi wadami metabolizmu (m.in. fenyloketonurią czy chorobą syropu klonowego).

Pacjenci z chorobami przewlekłymi (w tym m.in. cukrzycą i schorzeniami autoimmunologicznymi) powinni bezwzględnie skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania spiruliny ze względu na potencjalne oddziaływanie przyjmowania suplementu na przebieg leczenia.

Skutki uboczne przyjmowania spiruliny

Możliwe skutki uboczne przyjmowania spiruliny obejmują:

• Objawy ze strony przewodu pokarmowego,
• Zaostrzenie przebiegu chorób autoimmunologicznych (w związku z działaniem aktywującym układ odpornościowy),
• Utrudnienie krzepnięcia krwi (u osób zdrowych nie obserwuje się w tym przypadku negatywnych efektów, jednak u pacjentów z niektórymi chorobami i u tych przyjmujących leki przeciwzakrzepowe spożywanie spiruliny może nasilać objawy takie jak siniaczenie i krwawienie powstające np. w wyniku urazu),
• Potencjalne reakcje alergiczne.

Na co pomaga spirulina?

Działanie spiruliny jest najlepiej udokumentowane w odniesieniu do profilaktyki i leczenia chorób układu sercowo-naczyniowego. Jej przyjmowanie pomaga obniżać stężenie cholesterolu i poprawiać profil lipidowy krwi. Może także wspomagać leczenie nadciśnienia tętniczego. Oprócz tego spożywanie mikroalg przynosi potencjalne korzyści m.in. w kontekście funkcji układu odpornościowego oraz terapii niedokrwistości i chorób o podłożu zapalnym. Ze względu na wysoką zawartość antyoksydantów spirulina może wykazywać działanie wspomagające profilaktykę rozwoju nowotworów.

Jaką spirulinę wybrać?

Spirulina najczęściej przyjmowana jest w postaci proszku, który można rozpuszczać w wodzie lub dodawać do różnego rodzaju przekąsek (takim produktem jest np. suplement diety Singularis Superior Spirulina Powder 100% Pure). Ze względu na charakterystyczny smak (lekko gorzki oraz z wyczuwalnym posmakiem glonów) nie każdemu odpowiada picie alg w czystej postaci lub dodawanie spiruliny do przyrządzanych potraw. Dla tych osób lepszym rozwiązaniem może być np. wybór spiruliny w formie tabletek (np. suplement diety KenayAG Spirulina Hawajska Pacifica) lub kapsułek (takich jak suplement diety Spirulina ekologiczna Bio MyVita Silver czy suplement diety ForMeds Biocaps Spirulina).

Czy spirulina jest szkodliwa?

Spirulina generalnie uznawana jest za produkt bezpieczny dla zdrowia. Można jednak wymienić kilka grup osób, u których jej spożywanie może wywołać negatywne skutki. Zalicza się do nich m.in. pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi oraz przyjmujących leki przeciwzakrzepowe. Spożywanie spiruliny jest również przeciwwskazane wśród kobiet w ciąży i karmiących.

Czy warto stosować spirulinę? Podsumowanie

Spirulina stanowi cenne uzupełnienie diety w białko oraz składniki mineralne, witaminy i antyoksydanty, przez co wielokierunkowo wspomaga funkcje organizmu. Dodatkowo udokumentowano pozytywne efekty jej przyjmowania w kontekście m.in. niektórych chorób układu krążenia. Spirulinę uznaje się przy tym za produkt bezpieczny, choć jej stosowanie u osób z chorobami przewlekłymi należy wcześniej skonsultować z lekarzem.

Źródła:

1. Khan Z., Bisen P. S., Bhadauriya P. (2005) Nutritional and Therapeutic Potential of Spirulina, Current Pharmaceutical Biotechnology, 6(5): 373-379, https://www.researchgate.net/publication/7517455_Nutritional_and_Therapeutic_Potential_of_Spirulina [dostęp 05.11.2022].
2. USDA (2019) Seaweed, spirulina, dried, FoodData Central Search, https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/170495/nutrients [dostęp 07.11.2022].
3. Serban M.-C., Sahebkar A., Dragan S. i wsp. (2016) A systematic review and meta-analysis of the impact of spirulina supplementation on plasma lipid concentrations, Clinical Nutrition, 35(4): 842-851, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26433766/ [dostęp 07.11.2022].
4. McCarty M. F. (2010) Practical prevention of cardiac remodeling and atrial fibrillation with full-spectrum antioxidant therapy and ancillary strategies, Medical Hypotheses, 75(2): 141-147, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20083360/ [dostęp 07.11.2022].
5. Ragusa I., Nardone G. N., Zanatta S. i wsp. (2021) Spirulina for Skin Care: A Bright Blue Future, Cosmetics, 8(1): 7, https://www.mdpi.com/2079-9284/8/1/7, [dostęp 05.11.2022].