Pielęgnacja skóry atopowej – sprawdź podstawowe zasady i polecane składniki aktywne kosmetyków!

Kosmetyki do skóry atopowej to podstawa dobrej pielęgnacji. Choć atopia to choroba dziedziczna, której nie można wyleczyć, dzięki codziennej pielęgnacji jesteś w stanie kontrolować rzuty atopowego zapalenia skóry i reakcje alergiczne. Dowiedz się, jak wygląda pielęgnacja skóry atopowej.

Skóra atopowa – co ją charakteryzuje?

Boli, swędzi, piecze, dokucza, pali, łuszczy się i pęka! Tak w skrócie można opisać skórę atopową. Problem ten dotyka coraz większej liczby osób − szacuje się, że ok. 10-12% populacji ma problemy z atopią skórną. Jeżeli borykasz się z AZS, prawdopodobnie wykryto je u Ciebie jeszcze w dzieciństwie. Atopowe zapalenie skóry w 85% przypadków pojawia się do 5. roku życia. Nie jest to jednak reguła − lekarze przyznają, że znają sytuacje, kiedy dolegliwość ujawniła się dopiero po 50. roku życia.

Przyczyną występowania AZS jest atopia, czyli uwarunkowane genetycznie schorzenie układu odpornościowego. Skóra atopowa charakteryzuje się wrażliwością na alergeny (np. pyłki, zanieczyszczenia powietrza, detergenty, kosmetyki czy składniki pokarmowe). Co ciekawe, badania przeprowadzone przez grupę dermatologów z Uniwersytetu w Rochester wykazują, że stres również może mieć wpływ na atopowe podrażnienia skórne.

Pielęgnacja skóry atopowej u dorosłych

Przesuszona, wrażliwa i alergiczna cera atopowa wymaga specjalnej pielęgnacji oraz właściwych kosmetyków. Aby dobrać odpowiednie produkty dla skóry atopowej, musisz zrozumieć mechanizm działania tej choroby. U jej podstaw leży uszkodzenie bariery naskórkowej, czemu towarzyszyć może także przewlekły stan zapalny.

Kremy do skóry atopowej należą do tzw. grupy emolientów, a więc preparatów nawilżających i natłuszczających skórę. Zawierają on najczęściej tłuszcze zwierzęce np. lanolinę czy eucerynę, oleje roślinne czy syntetyczne substancje natłuszczające, takie jak: wazelina, gliceryna lub parafina, a także związki organiczne, np. mocznik. 

Emolienty to często mieszanki substancji nawilżających, które wzmacniają wzajemnie swoje działanie. Najważniejszym ich zadaniem jest odbudowa i uzupełnienie osłabionego przez objawy choroby płaszcza hydrolipidowego skóry, który odpowiada za utrzymanie nawilżenia. Kiedy w płaszczu pojawiają się luki, dochodzi do tak zwanej przeznaskórkowej utraty wody. Rolą emolientów jest zatrzymanie nawilżenia skóry i stworzenie warstwy ochronnej, która zapobiegać będzie utracie wody i złagodzi podrażnienia.  

Jeżeli choroba przybierze zaostrzoną postać, a stosowane kremy nie będą wystarczające, udaj się do lekarza dermatologa. Specjalista może przepisać Ci maści i lekarstwa na bazie glikokortykosteroidów i inhibitorów kalcyneuryny do stosowania miejscowego. Albo skierować Cię na badania do alergologa, który pomoże określić, jakie alergeny szkodzą Twojemu zdrowiu.

Możesz nakładać dermokosmetyki na całą powierzchnię skóry lub punktowo – tam, gdzie pojawiła się zmiana skórna. W przypadku skóry atopowej ważne jest nie tylko działanie doraźne, ale przede wszystkim dokładna i regularna pielęgnacja skóry kosmetykami zawierającymi emolienty.

Czego szukać w składzie kosmetyków dla skóry atopowej?

Czego dokładnie szukać w składzie kosmetyków dla osób z AZS? Kosmetyki do cery atopowej, a także alergicznej powinny zawierać m.in. ceramidy (uzupełniają naruszony płaszcz hydrolipidowy), cholesterol i wolne kwasy tłuszczowe (wzmacniają ochronę przed przeznaskórkową utratą wody). Kiedy skóra będzie właściwie natłuszczona, świąd, który może być wyrazem suchości skóry, przestanie Ci tak doskwierać. 

Stosowanie jedynie emolientów nie da pełnej satysfakcji. Kompletna pielęgnacja skóry atopowej powinna zawierać także składniki nazywane humektantami. Są to substancje, które dosłownie pochłaniają i zatrzymują w Twojej skórze nawilżenie (wodę). Dlatego tak ważnym dla pielęgnacji podrażnionej i przesuszonej skóry składnikiem jest pantenol czy mocznik.

Niezwykle istotne jest, abyś dobrała do swojej cery odpowiednie kosmetyki, które nie tylko nawilżą skórę, ale przede wszystkim nie będą uczulać. Skóra atopowa nie lubi kosmetyków zapachowych oraz tych na bazie alkoholu, ponieważ powodują wysuszenie i mogą ją podrażniać. Zobacz, co może uczulać skórę wrażliwą w kosmetykach: Cera alergiczna: co może uczulać w kosmetykach?

Aleksandra Chojnowska wymienia:

„A oto lista składników zarówno emolientów, humektantów jak i innych substancji, których warto wypatrywać w kosmetykach, jeśli szukasz sposobów na to, jak dbać o skórę atopową:

Masło shea

Ten naturalny emolient ma wszechstronne działanie – chroni skórę przed nadmierną utratą wody, wzmacnia płaszcz hydrolipidowy naskórka i intensywnie go odżywia. Masło shea jest hipoalergiczne, dlatego nie spowoduje zaostrzenia objawów atopowego zapalenia skóry. 

Ten roślinny tłuszcz możesz stosować nawet u niemowląt. Pamiętaj jednak, że pielęgnacja skóry atopowej u dzieci powinna być zawsze konsultowana z lekarzem dermatologiem.

Olej konopny

Pozyskuje się go z konopi siewnej Cannabis Sativa. Nie martw się – to zupełnie inna odmiana niż owiana złą sławą konopia indyjska. Olej z konopi siewnej nie zawiera tetrahydrokannabinolu (THC) o działaniu narkotycznym. Natomiast jest bogaty w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe omega-6 oraz omega-3. Dostarczają one uszkodzonej skórze wszelkich potrzebnych składników odżywczych i przyspieszają jej regenerację. 

Regularne stosowanie kosmetyków z olejem konopnym pomaga skutecznie złagodzić objawy AZS. Pielęgnacja musi być jednak systematyczna. Bez tego czynnika nie ma co oczekiwać cudów.

Olej z wiesiołka

To kolejny cudowny składnik kosmetyków na atopowe zapalenie skóry. Pielęgnacja ciała tym roślinnym emolientem przynosi doskonałe efekty w wyciszaniu zmian skórnych typowych dla AZS. Olej z wiesiołka dwuletniego oprócz nienasyconych kwasów tłuszczowych zawiera także witaminę E – cennego sprzymierzeńca każdego, kto cierpi na atopowe zapalenie skóry.

Ten cenny składnik znajdziesz w wielu kosmetykach do pielęgnacji naskórka dotkniętego AZS. Takich jak Linoderm Omega – natłuszczający krem na atopowe zapalenie skóry. Oprócz oleju z wiesiołka zawiera również alantoinę, która łagodzi świąd, pieczenie i zmniejsza zaczerwienienia. 

Olej jojoba

Pielęgnacja skóry atopowej nie jest łatwa. Wyprysk może pojawić się przy nawet najdrobniejszym kontakcie z alergenem, dlatego warto stawiać na hipoalergiczne emolienty roślinne, takie jak np. olej jojoba. Jest ceniony za swoje właściwości antyoksydacyjne i zawiera witaminy E oraz F, których bardzo potrzebuje skóra atopowa. Pielęgnacja całego naskórka (nie tylko miejsc dotkniętych zmianami) olejem jojoba powinna być systematyczna, wówczas dolegliwości ulegną złagodzeniu, a okresy remisji wydłużeniu. 

Ten cenny składnik znajdziesz np.w Allerco kremie emolientowym natłuszczającym. Kosmetyk wzbogacony jest także o olej canola, wosk carnauba, wosk pszczeli oraz witaminę E. Emolienty roślinne chronią skórę przed utratą wilgoci i zapobiegają nadmiernemu przesuszeniu.

Niacynamid

Niacynamid to inna nazwa witaminy B3 – jednej z kluczowych substancji, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Bierze ona udział w procesach budowania naskórka, dlatego jest bardzo potrzebna, szczególnie osobom z AZS. Pielęgnacja skóry atopowej u dorosłych i dzieci polega m.in. na wzmacnianiu naturalnego płaszcza hydrolipidowego, a do tego niezbędny jest niacynamid. 

Witaminę B3 znajdziesz w różnych kosmetykach przeznaczonych do pielęgnacji naskórka dotkniętego zmianami atopowymi. Zawiera ją np. nawilżający olejek do kąpieli i pod prysznic  Bioderma Atoderm Huile De Douche, który można stosować już u noworodków od 1. dnia życia.

Ceramidy

Ceramidy to lipidy naturalnie występujące w skórze – wypełniają przestrzenie międzykomórkowe, by jeszcze lepiej chronić organizm przed kontaktem z czynnikami zewnętrznymi i alergenami. Zabezpieczają również komórki przed utratą wilgoci, dlatego pielęgnacja skóry atopowej kosmetykami z dodatkiem ceramidów jest niezwykle skuteczna. Dodatkowo wzmacniają naturalną barierę ochronną naskórka z AZS, który cechuje się właśnie ich niedoborem. 

Według badań naukowych uzupełnianie ceramidów w skórze atopowej wspomaga terapię miejscową preparatami kortykosteroidowymi.

Mocznik

Urea to cenny humektant o silnych właściwościach wiążących wodę w komórkach naskórka. Wykazuje intensywne działanie zmiękczające i złuszczające, dlatego pomaga wygładzić skórę dotkniętą AZS. Mocznik pozbawia szorstkości przesuszony naskórek i zabezpiecza go przed utratą wody. Działa przeciwzapalnie, dlatego skutecznie łagodzi wyprysk atopowy.

W zależności od stężenia w kosmetyku pomaga pozbyć się martwego, łuszczącego się naskórka. Urea koi nieprzyjemne uczucie swędzenia, a co za tym idzie, pozwala ograniczyć drapanie – bardzo niewskazane dla skóry atopowej. 

D-pantenol

Dlaczego warto zwracać uwagę na to, czy w składzie kosmetyku do pielęgnacji naskórka z AZS znajduje się ten humektant? Nie da się ukryć, że jednym z najbardziej uciążliwych objawów atopowego zapalenia skóry jest świąd. Jeśli nie zadbasz o jego złagodzenie i zaczniesz drapać zmiany, choroba ulegnie zaostrzeniu, a dolegliwości się nasilą. 

D-pantenol nie tylko ma zdolność wiązania cząsteczek wody w naskórku, ale także skutecznie koi świąd, działa przeciwzapalnie i przyspiesza gojenie ran spowodowanych pękaniem oraz drapaniem skóry. Znajdziesz go w wielu kosmetykach dla dorosłych i dla dzieci. 

Alantoina

Alantoina to także humektant o właściwościach łagodzących. Neutralizuje alergeny i koi skórę dotkniętą zmianami atopowymi oraz niweluje uciążliwy świąd i zmniejsza uczucie pieczenia. Przyspiesza odbudowę komórek naskórka i wspomaga procesy gojenia. To bardzo ważne w walce z objawami AZS, ponieważ przy tej chorobie wiele czynników może spowodować szybkie zaostrzenie zmian. 

Woda termalna

Choć dieta przy atopowym zapaleniu skóry jest bardzo ważna, to jednak nie chodzi o wodę do picia. Woda termalna to naturalne źródło cennych pierwiastków chemicznych. Zawiera m.in. krzem, fosfor, mangan, selen oraz wapń. Może pochodzić z różnych zakątków ziemi – ciecze te różnią się od siebie zawartością i stężeniem poszczególnych składników mineralnych. Artykuł Woda termalna: jak działa uzdrawiająca moc natury, to prawdziwa skarbnica wiedzy na ten temat.

Woda termalna jest hipoalergiczna, dlatego często wykorzystuje się ją jako bazę dla kosmetyków dedykowanych skórze atopowej. Wzmacnia naturalną barierę ochronną naskórka i dostarcza mu składników odżywczych. Znajdziesz ją np. w balsamie uwalniającym lipidy Avene Xera Calm A.D, który intensywnie nawilża, łagodzi podrażnienia i koi świąd związany z AZS. Kosmetyk możesz stosować na całe ciało – także na twarz i dłonie.

Wyciąg z wąkroty azjatyckiej

Ten roślinny ekstrakt wykazuje silne działanie przeciwzapalne i antybakteryjne. W odpowiednim stężeniu zmniejsza także dolegliwości bólowe, świąd oraz pieczenie skóry. Przyspiesza regenerację uszkodzonego naskórka i dostarcza niezbędnych witamin – C, E, A oraz K. W pielęgnacji skóry atopowej wyciąg z wąkroty azjatyckiej ceniony jest głównie za to, że wzmacnia i poprawia jej naturalną odporność. 

Parafina

Składnik ten ma zarówno wielu zwolenników, jak i przeciwników. Warto więc przyjrzeć się faktom. Parafinanie zawiera żadnych substancji odżywczych – jej jedynym zadaniem jest tworzenie na atopowej skórze specjalnej warstwy ochronnej, która odpowiednio zabezpieczy ją przed kontaktem z alergenami. Zapobiega również utracie wody z komórek dotkniętego zmianami naskórka. Co ciekawe, redukuje także świąd, pieczenie i uczucie ściągnięcia przesuszonej skóry.

Parafina zaliczana jest do emolientów syntetycznych. Natłuszcza naskórek i wspomaga wchłanianie substancji odżywczych, zawartych w składzie kosmetyku. Jeśli nie chcesz stosować balsamu z parafiną, możesz sięgnąć po emulsję natłuszczającą do kąpieli dermatologicznej Oillan Med+. Nadaje się do pielęgnacji skóry dorosłych oraz niemowląt od 1. miesiąca życia”.

Pielęgnacja skóry atopowej − jak dbać o skórę atopową?

Jeżeli posiadasz skórę atopową, nie trzeba opowiadać Ci, jak ciężkie jest codzienne dbanie o jej odpowiednie nawilżenie i utrzymanie w równowadze. Najmniejszy błąd – niewłaściwy nowy kosmetyk, niezmyty na noc makijaż, posiłek w nowej restauracji mogą wywołać bolesną i uciążliwą reakcję alergiczną (np. suche, świerzbiące, różowo-czerwone placki na skórze) i podrażnienie. Nie istnieje jeden lek, który zwalczyłby przyczyny skóry atopowej, dlatego jej codzienna pielęgnacja i doraźne leczenie ma raczej charakter objawowy.

Aby optymalnie zabezpieczyć na co dzień swoją cerę przed nawrotem atopowego zapalenia skóry, regularnie ją nawilżaj i natłuszczaj, stosując kremy z grupy emolientów np. Bioliq Dermo. 

W pierwszym z nich znajdziesz łagodzący podrażnienia olej ze słodkich migdałów. Z kolei drugi właściwości łagodzące podrażnioną skórę atopową zawdzięcza działaniu oleju lnianego i masła shea, które uszczelniają i regenerują płaszcz hydrolipidowy. 

Emolienty warto wprowadzić również do pielęgnacji ciała podczas kąpieli, dzięki przystosowanym do skóry atopowej emulsjom do mycia ciała. Jeżeli atopia dokucza Ci szczególnie w okolicy rąk, możesz zmienić zwykłe mydło na kostkę myjącą Allerco emolienty. Do kąpieli polecam także Emolium Dermocare, którą można stosować zarówno do skóry dzieci, jak i dorosłych. Kosmetyk jest bardzo wydajny i natychmiastowo łagodzi podrażnioną i swędzącą skórę. Po kąpieli ciało jest wyraźnie nawilżone i gładkie.

Przy codziennej toalecie unikaj mydła. Ma ono zasadowe pH, które jest niekompatybilne z odczynem Twojej skóry i może powodować przesuszenie i podrażnienie. Co zatem stosować? Kosmetyki przeznaczone do codziennego oczyszczania skóry atopowej i alergicznej, czyli tzw. syndety. Mają one niemal fizjologiczne pH, przez co nie wysuszają skóry.  

Pielęgnacja skóry atopowej to nie tylko kosmetyki, ale i łagodne środki do prania czy odpowiednie ubrania – skóra z AZS nie lubi szorstkich materiałów np. wełny. 

W walce o dobry stan Twojej skóry może pomóc także właściwie dobrana dieta. Postaraj się wyeliminować z niej wszelkie alergeny. Jako osoba, która ma problem z AZS, wiem, że zrezygnowanie z niektórych składników pokarmowych może przynieść niesamowitą ulgę skórze. Decyzji o wykluczeniu danego składnika pokarmowego nie podejmuj jednak sama, ale zawsze w konsultacji z lekarzem.

Już wiesz, jak powinna wyglądać pielęgnacja skóry atopowej!

Właściwa pielęgnacja skóry atopowej stanowi nie lada wyzwanie. Jednak jej znajomość oraz regularne i odpowiednie wykonywanie jest niezbędne, aby kontrolować rzuty atopowego zapalenia skóry i reakcje alergiczne, a tym samym nie pogłębić choroby i nie zaszkodzić swojej skórze. Niestety, każda skóra atopowa jest inna, a wywołujące nawrót choroby alergeny nie zawsze udaje się wykryć od razu. Dlatego warto udać się na konsultacje do specjalisty.

Źródła:

1. Bogacka, J. Salomon, M. Tupikowska, Zmiany skórne wokół oczu − kiedy podejrzewać alergię? Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne.

2. Imaizumi A., Kashima M., Soma Y., Takahama H. i in., Moisturizing effects of topical niacinamide on atopic dry skin, International Journal of Dermatology, R.2005, v. 44, z.3, s.197 – 202.

3. Millan, J. Mijas, Atopowe zapalenie skóry – patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka.
4. Wysocka, Leczenie atopowego zapalenia skóry u dzieci.
5. Prof. dr hab. R. Nowicki, Leczenie infekcji skóry w atopowym zapaleniu skóry.