Koniczyna czerwona – właściwości lecznicze, zastosowanie i przeciwwskazania

Koniczyna czerwona (łąkowa) pospolicie występuje w całej Polsce. Mimo że wiele osób traktuje ją wyłącznie jako chwast, warto wiedzieć, że jest to cenny gatunek o szerokim zastosowaniu m.in. w kosmetologii oraz ziołolecznictwie. Czerwona koniczyna może m.in. wspomagać zdrowie hormonalne i metaboliczne oraz łagodzić dolegliwości związane z menopauzą. Na co pomaga czerwona koniczyna? Czy powoduje działania uboczne? Zapraszamy do lektury!

Koniczyna łąkowa – ciekawostki

Koniczyna czerwona (z łac. Trifolium pratense) zaliczana jest do roślin z rodziny bobowatych. nana jest także jako łąkowa. Występuje na kilku kontynentach m.in. w całej Europie, a także środkowej Azji i południowej Afryce. t Jest ceniona w rolnictwie, gdyż asymiluje azot powietrza i może ograniczać konieczność wykorzystania nawozów. Jako roślina pastewna występuje w uprawie od XI w. Od tysięcy lat znajduje zastosowanie w ziołolecznictwie. Właściwości zdrowotne czerwonej koniczyny odkryli najprawdopodobniej Indianie północnoamerykańscy. Surowcami leczniczymi są kwiat i ziele koniczyny czerwonej. Herbata, ekstrakt czy inne formy preparatów z koniczyny czerwonej stosuje się zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie.

Koniczyna czerwona – właściwości lecznicze

Kwiat koniczyny czerwonej ma liczne właściwości lecznicze, m.in. działa przeciwskurczowo, wykrztuśnie, moczopędnie, uspokajająco, tonizująco, przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Takie działanie jest przydatne w zapobieganiu i zwalczaniu wielu problemów zdrowotnych. Koniczyny to także tradycyjne zioła na menopauzę. Są składnikiem wielu suplementów diety, np. Bicaps Red Clover, Now Foods Red Clover i Swanson Red Clover Blossom. Na co jeszcze pomaga czerwona koniczyna?

Czerwona koniczyna na menopauzę

Preparaty z czerwonej koniczyny (np. ekstrakty) zaleca się stosować na objawy menopauzy. Ich łagodzenie to jedno z najbardziej znanych działań rośliny. Takie właściwości czerwonej koniczyny są związane z wysoką zawartością fitoestrogenów. Stosowanie tej rośliny może ograniczać występowanie uderzeń gorąca – jednego z najbardziej dokuczliwych symptomów przekwitania. Można stosować ją w formie domowych herbatek i naparów. Po konsultacji z lekarzem można zastosować też tabletki na menopauzę.

Koniczyna czerwona a tarczyca

Nie każdy może skorzystać z walorów zdrowotnych koniczyny czerwonej. Niedoczynność tarczycy i Hashimoto to przykłady chorób, w przypadku których należy zachować dużą ostrożność. Niestety wysokie ilości izoflawonów sojowych mogą negatywnie wpływać na pracę tarczycy, utrudniać wykorzystywanie jodu i powodować subkliniczną niedoczynność. Dlatego osoby z chorobami tarczycy powinny zachować dużą ostrożność w stosowaniu koniczyny czerwonej i preparatów zawierających jej wyciągi, a każdą suplementację należy konsultować z lekarzem.

Koniczyna łąkowa na infekcje

Napar z czerwonej koniczyny może być pomocny w zwalczaniu nieżytu górnych dróg oddechowych. Pomaga też przy bólu gardła. Można stosować go do picia oraz płukania jamy ustnej.

Koniczyna czerwona a osteoporoza

Kobiety po menopauzie znajdują się w grupie ryzyka wystąpienia osteoporozy w wyniku zmian w gospodarce hormonalnej i obniżenia poziomu estrogenów, które wykazują ochronny wpływ na kości. Stosowanie koniczyny czerwonej może osłabiać te negatywne skutki menopauzy i chronić organizm przed powikłaniami. Wynika to z wysokiej zawartości fitoestrogenów. Preparaty z koniczyny czerwonej oraz inne naturalne leki na osteoporozę mogą być wartościowym dodatkiem do zdrowego stylu życia, jednak ich stosowanie należy omówić z lekarzem.

Koniczyna czerwona a zakrzepica i układ krwionośny

Koniczyna czerwona ma pozytywny wpływ na układ krwionośny. Zawarte w niej substancje bioaktywne wpływają na uszczelnienie ścian naczyń krwionośnych i działają tonizująco na mięsień sercowy. Dodatkowo mogą obniżać ciśnienie krwi i poziom „złego” cholesterolu. Daidzeina i genisteina (zaliczane do grupy izoflawonów sojowych i obecne w tej roślinie) mają udowodnione działanie obniżające ryzyko chorób sercowo-naczyniowych na podłożu miażdżycowym. Dodatkowo koniczyna czerwona zmniejsza krzepliwość krwi i prawdopodobieństwo występowania zakrzepów, które stanowią czynnik ryzyka poważnych problemów, takich jak zawał, czy udar.

Czerwona koniczyna a miesiączka

Substancje zawarte w koniczynie czerwonej działają przeciwzapalnie oraz wspomagają równowagę hormonalną, dlatego roślina może być pomocna w problemach, takich jak:

• Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS), 
• Pierwotne bolesne miesiączkowanie,
• Zaburzenia cyklu menstruacyjnego.

Czerwona koniczyna a wątroba

Koniczyna czerwona może wspierać pracę wątroby, która jest odpowiedzialna m.in. za metabolizm lipidów oraz estrogenów. Wstępne badania eksperymentalne na modelach zwierzęcych sugerują również jej pozytywne działanie w leczeniu niealkoholowego, stłuszczeniowego zapalenia wątroby. Kwestia wymaga jednak dalszych badań, a stosowanie preparatów roślinnych zawierających koniczynę czerwoną w przypadku chorób wątroby należy konsultować z lekarzem.

Czerwona koniczyna na odchudzanie

Czy koniczyna czerwona odchudza? Koniczyna czerwona jest popularna wśród osób szukających naturalnych sposobów na redukcję masy ciała. Niestety nauka nie potwierdza odchudzającego działania tej rośliny. 

• Substancje zawarte w koniczynie czerwonej mogą wspomagać pracę wątroby odpowiedzialnej za usuwanie zbędnych i toksycznych produktów przemiany materii, poprawiać funkcjonowanie przewodu pokarmowego oraz korzystnie wpływać na zdrowie metaboliczne. Nie wpływają jednak na utratę zbędnych kilogramów.
• Koniczyna czerwona powinna być więc stosowana wyłącznie jako dodatek do zdrowego stylu życia, diety z deficytem kalorycznym oraz aktywności fizycznej.

Sprawdź popularne kategorie

Czerwona koniczyna – właściwości kosmetyczne

Czerwona koniczyna w kosmetyce  ma szerokie zastosowanie. Roślinę tą można wykorzystywać nie tylko wewnętrznie (np. do picia i płukanek), ale też  zewnętrznie, np. w formie maści na trądzik, kompresów, okładów lub dodatku do kąpieli. Roślinę wykorzystuje się na stany zapalne skóry, różnego rodzaju egzemy i łuszczycę. Stanowi również składnik kosmetyków przeciwstarzeniowych.

Czerwona koniczyna na trądzik

Czerwona koniczyna jest częstym składnikiem naturalnych kosmetyków na trądzik m.in. toników, kremów, maści i produktów do mycia. Jej działanie przeciwzapalne sprawia, że może być naturalnym wsparciem w leczeniu tego problemu.

Czerwona koniczyna na włosy

Koniczyna czerwona to naturalny lek na wypadanie włosów. Może wzmacniać włosy, ograniczać łamliwość i nadmierne wypadanie. Pomaga też utrzymać równowagę skóry głowy oraz zapobiega wzmożonej produkcji łoju.

Czerwona koniczyna – zastosowanie w kuchni

Czerwona koniczyna nie należy do najpopularniejszych produktów spożywczych. Jest jednak rośliną jadalną i można dodawać ją do swoich posiłków. Szczególnie popularna jest wśród wegan oraz osób lubiących oryginalne, ekstrawaganckie posiłki.Najcenniejsze są młode liście i kwiaty, które można dodawać np. do zup W przeszłości w wielu krajach czerwona koniczyna była traktowana jako pożywienie głodowe. Korzystali z niej  m.in. Irlandczycy w czasie wielkiego głodu w XIX w.

Czerwona koniczyna – jak stosować?

Jak stosować czerwoną koniczynę? Przede wszystkim wewnętrznie – można pić w formie herbaty, syropu lub przyjmować w postaci tabletek. W przypadku  dolegliwości skórnych i osłabionej kondycji włosów pomaga zastosowanie zewnętrzne w formie okładów, kompresów, płukanek i kąpieli leczniczych.

Czerwona koniczyna – dawkowanie

Stosując preparaty z czerwoną koniczyną nie należy przekraczać zalecanych dawek. Wszelkie suplementy diety powinny być stosowane zgodnie z zaleceniami producenta, farmaceuty lub lekarza. Do sporządzania domowego naparu najczęściej stosuje się 1 łyżeczkę suszonego kwiatu lub ziela koniczyny. W przypadku wystąpienia skutków ubocznych kurację należy przerwać i skonsultować się z lekarzem.

Czerwona koniczyna – przeciwwskazania

Koniczyna czerwona nie zawsze jest bezpieczna i wskazana. Kiedy należy zrezygnować z wykorzystania tej rośliny?

Czerwona koniczyna w ciąży

Koniczyna czerwona nie powinna być stosowana wewnętrznie przez kobiety w ciąży oraz matki karmiące. Suplementu nie należy podawać  w ten sposób także dzieciom. Herbata z koniczyny czerwonej (a tym bardziej ekstrakty) wykazuje silne działanie, co może negatywnie wpływać na przebieg ciąży i rozwój dziecka. Stosowanie koniczyny czerwonej zewnętrznie u kobiet w ciąży i dzieci należy skonsultować z lekarzem. 

Koniczyna czerwona – skutki uboczne

Czerwona koniczyna może mieć negatywne skutki uboczne. Do najczęstszych działań niepożądanych zaliczają się: dolegliwości żołądkowe, bolesność piersi, bóle głowy, zawroty i nudności.

Koniczyna czerwona – kiedy należy ją zbierać?

Koniczyna łąkowa to gatunek, który kwitnie nierównomiernie – od maja do września. Dokładny termin kwitnienia zależy od warunków glebowych i atmosferycznych. Zarówno kwiaty, jak i ziele zbiera się w początkowym okresie zakwitania.

Koniczyna czerwona – właściwości, zastosowanie w lecznictwie i nie tylko

Koniczyna czerwona ma szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie i medycynie. Pomaga w łagodzeniu objawów menopauzy oraz problemów dermatologicznych. Nie można jednak zapominać, że roślina wykazuje silne działanie i powinno się korzystać z niej w sposób rozsądny. Stosowanie preparatów należy zawsze konsultować z lekarzem, aby wykluczyć ewentualne przeciwwskazania i zmniejszyć ryzyko interakcji z lekami.

Źródła:

1. E. Senderski; Prawie wszystko o ziołach; Podkowa Leśna 2007; Wydawca M. E. Senderski.
2. Możdżeń K. Rośliny lecznicze wspomagające terapie stresu, nerwic i depresji, https://www.monz.pl/pdf-136162-66120?filename=66120.pdf [dostęp: 15.02.2025]
3. Maciejewska M. Rodzaj Trifolium L. (koniczyna) jako nowe źródło fitoskładników o antybiodegeneracyjnych właściwościach. Kosmos Problemy Nauk Biologicznych, 2018
4. Majcher M. Analiza zawartości flawonoidów i kwasów fenolowych o działaniu leczniczym  w koniczynie inkarnatce  (Trifolium incarnatum L.), https://pans.krosno.pl/herbalism/wp-content/uploads/sites/55/2021/03/herbalism__2016_analiza_zawartosci_flawonoidow.pdf [dostęp: 15.02.2025]
5. Kaurinovic B.Antioxidant Profile of Trifolium pratense L, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6268542/ [dostęp: 15.02.2025]
6. Kokturk S. The Effects of the Trifolium Pratense L. Extract on the Leukemia Inhibitory Factor and its Receptor in The Endometrial Epithelial Cell Line, https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1934578X211045467 [dostęp: 15.02.2025]
7. Chen T. Effect of Trifolium pratense extract on methionine-choline-deficient diet-induced steatohepatitis in C57BL/6 mice, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1875536414600327  [dostęp: 15.02.2025]
8. Kanadys W. Evaluation of Clinical Meaningfulness of Red Clover (Trifolium pratense L.) Extract to Relieve Hot Flushes and Menopausal Symptoms in Peri- and Post-Menopausal Women: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33920485/  [dostęp: 15.02.2025]
9. Huser S. Effects of isoflavones on breast tissue and the thyroid hormone system in humans: a comprehensive safety evaluation, https://link.springer.com/article/10.1007/s00204-018-2279-8 [dostęp: 15.02.2025]
10. Edwards S. Fitofarmaceutyki. Oparte na dowodach naukowych kompendium leczniczych produktów ziołowych. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2022