Koniczyna czerwona – właściwości lecznicze i zastosowanie

Koniczyna czerwona jest znana głównie w rolnictwie i ogrodnictwie jako nawóz zielony, a także chwast trawników. Tymczasem to cenny gatunek, który znajduje zastosowanie w ziołolecznictwie. Czerwona koniczyna m.in. wspomaga odchudzanie i łagodzi dolegliwości przy menopauzie. Jakie jeszcze znaczenie dla człowieka ma koniczyna łąkowa? Jak z niej korzystać?

Koniczyna łąkowa – ciekawostki

Koniczyna czerwona (Trifolium pratense), znana także jako łąkowa, występuje na kilku kontynentach. W uprawach jest ceniona, gdyż dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi asymiluje azot powietrza. Dlatego wysiewa się ją na polach dla „odpoczynku” gleby. Jako roślina pastewna występuje w uprawie od XI w. Wszystkie części rośliny są jadalne także dla człowieka (korzenie po ugotowaniu). Od wieków znajduje zastosowanie w ziołolecznictwie. Właściwości zdrowotne czerwonej koniczyny odkryli Indianie północnoamerykańscy. Surowcami leczniczymi są kwiat i ziele koniczyny czerwonej. Herbata, ekstrakt czy inne formy „leków” z koniczyny czerwonej stosuje się zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie.

Koniczyna czerwona – właściwości lecznicze

Kwiat koniczyny czerwonej ma liczne właściwości lecznicze, m.in. działa przeciwskurczowo, wykrztuśnie, moczopędnie, uspokajająco, tonizująco, przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Takie działanie jest przydatne w zapobieganiu i zwalczaniu wielu chorób. Koniczyny to tradycyjne zioła na menopauzę. Są składnikiem wielu suplementów diety, np. Bicaps Red Clover, Now Foods Red Clover i Swanson Red Clover Blossom. Na co jeszcze pomaga czerwona koniczyna?

Czerwona koniczyna a menopauza

Preparaty z czerwonej koniczyny (np. ekstrakty) zaleca się stosować na menopauzę. To jedno z najbardziej znanych działań rośliny. Koniczyna działa wspomagająco w leczeniu nieprzyjemnych objawów przekwitania. Takie właściwości są związane m.in. z wysoką zawartością fitoestrogenów. Przyjmowanie suplementów ogranicza występowanie uderzeń gorąca – jednego z najbardziej dokuczliwych symptomów. Wyciąg z koniczyny na menopauzę przygotowuje się jak herbatę. Wygodne w aplikacji są także tabletki na menopauzę.

Koniczyna łąkowa na infekcje

Napar z czerwonej koniczyny zwalcza nieżyty górnych dróg oddechowych. Pomaga przy bólu gardła. Można go pić, a oprócz tego napar stosuje się podobnie jak szałwię – do płukania.

Koniczyna czerwona a osteoporoza

Zdarza się, że następstwem menopauzy jest osteoporoza. Wiąże się to ze spadkiem stężenia estrogenów, co w rezultacie prowadzi do mineralizacji kości. Regularnie stosowany wyciąg z czerwonej koniczyny zmniejsza ryzyko pojawienia się choroby i osłabia jej symptomy w przypadku wystąpienia. Jednocześnie oprócz koniczyny zaleca się przyjmować naturalne leki na osteoporozę.

Koniczyna czerwona a układ krwionośny

Preparaty z czerwonej koniczyny mają pozytywny wpływ na układ krwionośny. Uszczelniają ściany naczyń krwionośnych i działają tonizująco na mięsień sercowy. Dodatkowo roślina lecznicza obniża ciśnienie krwi i poziom „złego” cholesterolu.

Czerwona koniczyna – właściwości kosmetyczne i działanie zewnętrzne

Kwiat koniczyny czerwonej służy nie tylko do picia i płukanek, ale stosuje się go również zewnętrznie, np. w formie maści na trądzik, kompresów, okładów lub dodatku do kąpieli. Roślinę wykorzystuje się na stany zapalne skóry, różnego rodzaju egzemy i łuszczycę. Stanowi również składnik kosmetyków przeciwstarzeniowych. To naturalny lek na wypadanie włosów. Może być alternatywą lub uzupełnieniem dla odżywek. Wzmacnia włosy, ogranicza łamliwość i masowe wypadanie. Zapobiega łysieniu androgenicznemu i zmniejsza łojotok.

Czerwona koniczyna – zastosowanie w kuchni

Czerwona koniczyna uchodzi za ekstrawagancję na talerzu, ale czasem znajduje zastosowanie kulinarne, zwłaszcza u wegan i miłośników dzikiej kuchni. Można spożywać ją jak warzywo, ale trzeba to robić sporadycznie i w małych ilościach. Najcenniejsze są młode liście i kwiaty. Dodaje się je do zup i potraw a la szpinak. Kwiaty mają jednak mdły, mało atrakcyjny smak. W wielu krajach czerwona koniczyna była traktowana jako pożywienie głodowe. Z jej właściwości korzystali m.in. Irlandczycy w czasie wielkiego głodu w XIX w.

Czerwona koniczyna – przeciwwskazania

Kwiat koniczyny czerwonej ma bezpieczne działanie, jednak w niektórych przypadkach odradza się stosowanie. Kiedy należy zrezygnować z wykorzystania tej rośliny?

• Czerwona koniczyna a niedoczynność tarczycy – suplement łagodzi objawy menopauzy i osteoporozy, które często powiązane są z niedoczynnością tarczycy. W przypadku stosowania hormonów tarczycy należy z rośliny zrezygnować.
• Stałe przyjmowanie leków – w takim wypadku stosowanie koniczyny czerwonej zaleca się skonsultować z lekarzem. Substancje aktywnie czynne zawarte w kwiatach lub zielu mogą wchodzić w interakcję z lekami.

Czerwona koniczyna w ciąży

Koniczyna czerwona nie powinna być stosowana wewnętrznie przez kobiety w ciąży oraz matki karmiące. Suplementu nie należy aplikować w ten sposób także dzieciom. Herbata z koniczyny czerwonej (a tym bardziej ekstrakty) wykazuje silne działanie. Nie ma natomiast przeciwwskazań, aby z surowca korzystać zewnętrznie, np. w formie płukanek do włosów. Jednakże kobietom w ciąży i matkom karmiącym zaleca się skonsultować to wcześniej z lekarzem. Koniczyna jest uznawana za jeden z najbezpieczniejszych środków na leczenie schorzeń skóry u dzieci.

Koniczyna czerwona – skutki uboczne

Czerwona koniczyna może mieć negatywne skutki uboczne, zwłaszcza przy regularnym, codziennym stosowaniu. Nie można wykluczyć takich niepożądanych działań jak dolegliwości żołądkowe, bolesność piersi, bóle głowy, zawroty i nudności. Ryzyko wystąpienia skutków ubocznych ogranicza się przez racjonalne korzystanie z dobrodziejstwa rośliny. 

Czerwona koniczyna – dawkowanie

Jak stosować czerwoną koniczynę? Przede wszystkim nie przekraczać zalecanych dawek (w przypadku suplementu diety trzeba kierować się instrukcją podaną przez producenta). 

• Do sporządzania naparu stosuje się nie więcej niż 1 łyżeczkę kwiatu lub ziela koniczyny. Suszone kwiaty koniczyny czerwonej można przyjmować w formie proszku (do 3-4 g dziennie).
• Nalewki z koniczyny (100 g kwiatów na 500 ml wódki) można pić 2-3 razy dziennie po 2-6 ml.
• W przypadku wystąpienia skutków ubocznych kurację należy przerwać.

Czy czerwona koniczyna odchudza?

Koniczyna łąkowa zawiera antyoksydanty, dlatego działa na organizm oczyszczająco. Pozwala na skuteczniejsze usuwanie toksycznych produktów przemiany materii. Pomaga przy zaburzeniach przewodu pokarmowego i zaparciach. Przyspiesza trawienie i przemianę materii. To lekki środek moczopędny. Dlatego odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. Trzeba ją jednak traktować jako element dodatkowy, który nie zastąpi zrównoważonej diety i ruchu. Należy pamiętać, że żaden naturalny środek sam z siebie nie spowoduje gubienia zbędnych kilogramów. Suplementy diety nie zastąpią sportu i zdrowych nawyków żywieniowych. 

Koniczyna czerwona – kiedy należy ją zbierać?

Koniczyna łąkowa to gatunek, który kwitnie nierównomiernie – od maja do września. Dokładny termin kwitnienia zależy od warunków. Zarówno kwiaty, jak i ziele zbiera się w początkowym okresie zakwitania.

Czerwona koniczyna – jak stosować?

Koniczynę stosuje się wewnętrznie – można pić w formie herbaty, syropu, nalewki lub przyjmować w postaci tabletek. Jednocześnie na dolegliwości skórne i słabe włosy pomaga zastosowanie zewnętrzne, w formie okładów, kompresów, płukanek i kąpieli leczniczych.

Koniczyna czerwona – zastosowanie w lecznictwie i nie tylko

Koniczyna czerwona ma szerokie zastosowanie w służbie zdrowiu i urodzie – od łagodzenia menopauzy po zapobieganie tyciu, zwalczanie schorzeń dermatologicznych i wzmacnianie włosów. Nie można jednak zapominać, że roślina wykazuje silne działanie i powinno się korzystać z niej w sposób rozsądny. Surowiec można samodzielnie pozyskiwać z miejsc naturalnych, a następnie przygotować preparaty z koniczyny czerwonej. Jeszcze lepszym, wygodniejszym rozwiązaniem jest korzystanie z „gotowych” suplementów diety dostępnych w sklepie.

Źródła:

1. E. Senderski; Prawie wszystko o ziołach; Podkowa Leśna 2007; Wydawca M. E. Senderski.