Leki wrażliwe na światło − przy jakich kuracjach lepiej unikać słońca?

Leki wrażliwe na światło, a konkretniej preparaty, które sprawiają, że człowiek jest bardziej wrażliwy na światło (promieniowanie słoneczne), stosuje się na wiele popularnych schorzeń takich jak: miażdżyca, cukrzyca czy depresja. Ich cecha wspólna to działanie niepożądane: powodują nadwrażliwość na słońce. Zobacz, jakich leków unikać, planując kąpiel słoneczną.

Leki a opalanie na co zwrócić uwagę?

Rozsądne przebywanie na słońcu jest nam potrzebne, aby prawidłowo funkcjonować. Światło słoneczne wpływa na samopoczucie, chroni przed depresją i wspomaga produkcje witaminy D w skórze.

Warto jednak pamiętać o podstawowych zasadach rozsądnego przebywania na słońcu. Przede wszystkim zachowaj umiar, osłaniaj głowę przed nadmiarem promieni słonecznych, a na skórę stosuj kosmetyki z filtrem UVA i UVB. Kąpiele słoneczne z zachowaniem tych zasad powinny uchronić Cię przed przegrzaniem i oparzeniami słonecznymi.

To wszystko prawda, jeśli bierze się pod uwagę zdrowego człowieka, który nie zażywa preparatów zwiększających jego wrażliwość na promieniowanie słoneczne. Wiele leków i substancji ziołowych może obniżać odporność skóry na słońce. W tych przypadkach należy zastosować szczególną ochronę.

Leki światłouczulające czyli jakie?

Do grupy leków uczulających na światło należą substancje o różnym działaniu i różnej budowie chemicznej. Nie jest to wcale jednorodna grupa farmaceutyków. Oto krótka lista leków światłoczułych:

1. Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne

To jedna z grup leków przeciwdepresyjnych, które mają podobną budowę chemiczną (cząsteczka leku składa się z 3 pierścieni). Farmaceutyki z tej grupy to np. amitryptylina, imipramina, czy dezipramina.

2. Niektóre leki przeciwpadaczkowe

Leki na padaczkę, takie jak fenytoina i jej pochodne, mogą uwrażliwiać skórę pacjenta na słońce i powodować powstanie brązowawych plam lub przebarwień na skórze. Sprawdź także artykuł: Hiperpigmentacja. Niechciana pamiątka z wakacji.

3. Cytostatyki

To grupa leków stosowana w terapii nowotworów. Niektóre preparaty z tej grupy zwiększają ryzyko nadwrażliwości na słońce. Podczas chemioterapii unikaj mocnego nasłonecznienia. Nie oznacza to jednak, że musisz rezygnować z przebywania na zewnątrz. Warto po prostu odpoczywać w cieniu. Pomoże to uniknąć zarówno przegrzania, jak i oparzeń skórnych u już i tak mocno wycieńczonego organizmu.

4. Niektóre antybiotyki

Uczulenie na słońce może pojawić się u osób przyjmujących antybiotyki z grupy tetracyklin, takie jak np. doksycyklina.

5. Niektóre leki przeciwarytmiczne

Leki stosowane w terapii arytmii takie jak amiodaron czy chinidyna mogą powodować powstanie ciemnych, niebieskawych zmian na skórze pod wpływem promieniowania UV.

6. Ketoprofen

Ten popularny lek przeciwzapalny i przeciwbólowy wykazuje silne działanie fotouczulające, szczególnie po zastosowaniu miejscowym. W aptekach żele przeciwbólowe do stosowania na skórę z ketoprofenem od paru lat są dostępne tylko na receptę. Decyzja o zmianie rejestracji leku i możliwości jego zakupu tylko na receptę wynikała właśnie z częstych poparzeń i uszkodzeń skóry, kiedy to chorzy stosowali go na własną rękę bez konsultacji.

7. Aspiryna

Aspiryna, a dokładniej kwas acetylosalicylowy, to lek stosowany w gorączce, bólu, ale i w niższych dawkach jako profilaktyka zawałów. Jednak pomimo szerokiego działania przeciwzapalnego i przeciwbólowego oraz stosowania go od pokoleń mało kto wie, że lek ten ma duży potencjał wywoływania alergii (również na słońce). Zobacz także artykuł: Uczulenie na salicylany co to jest i na co uważać?.

8. Furosemid

To silny lek moczopędny, popularny i często stosowany przy obrzękach oraz nadciśnieniu tętniczym. Może wywoływać reakcje nadwrażliwości na światło.

9. Pochodne fenotiazyny

Rożnego rodzaju przebarwienia skórne po ekspozycji na światło słoneczne mogą dotykać również chorych leczących się na problemy neurologiczne lub choroby psychiczne. Leki takie jak chlorpromazyna czy trifluperazyna wykazują działanie fotouczulające. Są one stosowane m.in. w schizofrenii, stanach lękowych, pobudzeniu psychoruchowym czy silnych nudnościach opornych na działanie innych leków.

10. Leki stosowane na malarię

Leki takie jak chlorochina czy hydroksychlorochina mają działanie fotouczulające i są stosowane w leczeniu malarii, ale nie tylko. Mogą znajdować też zastosowanie w terapii tocznia rumieniowatego czy reumatoidalnym zapaleniu stawów.

11. Preparaty z dziurawcem

Dziurawiec to zioło stosowane zarówno w problemach trawiennych, jak i w celu polepszenia nastroju w depresji i przy obniżonym samopoczuciu. Podczas terapii preparatami zawierającymi wyciąg z dziurawca należy unikać ekspozycji na światło słoneczne, aby się nie poparzyć.

12. Izotretynoina

Ta syntetyczna pochodna witaminy A, stosowana w leczeniu zmian trądzikowych, bardzo silnie wysusza skórę. Nie ma typowo działania fotouczulającego, ale mocne wysuszenie i osłabienie skóry sprawia, że należy unikać promieniowania słonecznego i bezwzględnie stosować odpowiednio mocne kosmetyki z filtrami.

Uczulenie na słońce leki, które pomogą

To, co potocznie nazywamy uczuleniem na słońce, to bardzo specyficzny rodzaj alergii, w którym czynnikiem wyzwalającym zmiany skórne są promienie słoneczne. Na skórze nadwrażliwej na promieniowanie UV pojawiają się typowe zmiany alergiczne takie jak wysypka, zaczerwienienie, swędzenie czy krostki lub pęcherzyki. Charakterystyczne dla uczulenia na słońce jest to, że zmiany pojawią się na tych partiach skóry, które były wystawione na promieniowanie słoneczne. Zmiany skórne powstałe w efekcie alergii na słońce to fotodermatozy. Sprawdź też artykuł: Swędzenie skóry po opalaniu. Co może oznaczać?.

Przyczyny alergii na promieniowanie słoneczne mogą być różne. W niektórych przypadkach takie uczulenie będzie pojawiać się samoistnie na skutek nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego, w innych będzie wywoływane przez np. przyjmowane leki światłoczułe. Informacja o potencjalnej zdolności leku do uwrażliwiania skóry na działanie słońca jest zawsze zawarta w ulotce informacyjnej. Dodatkowo w przypadku leków najczęściej uczulających na słońce taką informację powinien przekazać również lekarz, który zapisuje preparat oraz farmaceuta w aptece przy zakupie produktu.

Jeśli wiesz, że zdarza Ci się alergia na słońce, zwracaj szczególną uwagę na rozsądne porcjowanie sobie promieni słonecznych. Odpowiednio wysokie filtry i unikanie mocnego słońca oraz lekka oddychająca odzież, która osłoni ciało, pomogą uniknąć problemów z alergią. Jeśli jednak wystąpi u Ciebie uczulenie na słońce, to lekami, po które należy sięgnąć na początku, są klasyczne preparaty na alergie. Leki przeciwhistaminowe pomogą złagodzić zmiany skórne, zmniejszą swędzenie i przyspieszą znikanie niepożądanych wysypek i zaczerwienienia.

Dlaczego kosmetyki z filtrem UVA i UVB są tak ważne?

W powstawaniu fotoalergii duże znaczenie ma nie tylko promieniowanie UVB, na które narażamy się, eksponując skórę bezpośrednio na słonce, ale i UVA. Co ciekawe, promieniowanie słoneczne UVA jest dość stałe w ciągu roku i nie tak zależne od pogody. Dodatkowo promienie tego typu przechodzą przez szyby i mogą wywołać reakcję skórną u nadwrażliwych osób nawet w sytuacji, kiedy przebywają w zamkniętym pomieszczeniu czy aucie. Dlatego w przypadku osób nadwrażliwych na słońce oraz stosujących leki, które mogą wywołać alergię na słonce, zaleca się stosowanie kosmetyków z filtrami przez cały rok.

Źródła:

1. Śpiewak R. The substantial differences between photoallergic and phototoxic reactions. Ann Agric Environ Med. 2012
2. Monteiro AF, Rato M, Martins C. Drug-induced photosensitivity: Photoallergic and phototoxic reactions. Clin Dermatol. 2016
3. Weryszko-Chmielewska E, Chwil M, Wesołowski M i wsp. Rośliny wywołujące fotodermatozy. Alergoprofil. 2014