Nieprzyjemny zapach z ust dziecka – jakie są przyczyny i jak temu zaradzić?

Nieprzyjemny zapach z ust u dziecka w literaturze medycznej określany mianem halitozy. To przykra dolegliwość, której nie należy bagatelizować. Najczęściej jej przyczyną jest nieprawidłowa higiena jamy ustnej. Nierzadko nieprzyjemny zapach z ust to jeden z objawów rozwijających się problemów stomatologicznych. Dużo rzadziej może być symptomem chorób dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego, a nawet świadczyć o poważnych zaburzeniach ogólnoustrojowych. Poznaj możliwe przyczyny halitozy u dzieci i dowiedz się jak jej zaradzić. 

Nieprzyjemny zapach z ust u dziecka – przyczyny 

Nieprzyjemny zapach z ust u dziecka, czyli halitoza, to podobnie jak u dorosłych przypadłość, która może wynikać zarówno z przyczyn fizjologicznych, jak i patologicznych.  

• W ponad 90% przypadków źródłem nieprzyjemnego zapachu jest jama ustna, a dokładniej lotne związki siarki, które są produktem metabolizmu obecnych tam beztlenowych bakterii Gram-ujemnych. Mikroorganizmy rozkładają substancje białkowe zawarte w ślinie, złuszczonym nabłonku oraz zalegających resztkach pokarmowych.  
• Halitoza fizjologiczna jest związana ze zmniejszeniem produkcji śliny i zwiększeniem aktywności bakterii, dlatego najczęściej występuje po odpoczynku nocnym. Na szczęście szybko ustępuje po dokładnym umyciu zębów, wypiciu szklanki wody lub zjedzeniu posiłku.  
• Z podobnym mechanizmem powstania halitozy mamy do czynienia podczas gorączki lub głodzenia. 

O halitozie patologicznej mówimy wówczas, gdy nieprzyjemny zapach z ust u dziecka wynika z określonych nieprawidłowości. Przyczyną zgłaszanych dolegliwości może leżeć w: 

• Jamie ustnej lub gardle – u dzieci najczęściej mamy do czynienia z niedostateczną higieną jamy ustnej,  
• W tej grupie wiekowej potwierdzono związek halitozy z nalotem na tylnej grzbietowej powierzchni języka, kamieniem nazębnym, nasileniem krwawienia z dziąseł, co jest powiązane z toczącym się tam stanem zapalnym oraz ranami w jamie ustnej, 
• Nieprzyjemny zapach z ust u najmłodszych nierzadko wiąże się z rozwijającą się próchnicą. Poza tym częściej występuje u dzieci ze stwierdzonymi owrzodzeniami jamy ustnej, co może być spowodowane przez chorobę refluksową przełyku, 
• Poza tym halitozie sprzyja zapalenie migdałków, tworzenie kamieni migdałkowych w pozapalnych kryptach oraz ropień okołomigdałkowy, 
• Jamie nosowej – halitoza u dzieci może być objawem zapalenia zatok przynosowych, efektem spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła lub wynikać z obecności ciała obcego w przewodzie nosowym, 
• Dolnym odcinku dróg oddechowych – nieprzyjemny zapach z ust stwierdza się w przebiegu rozstrzeni oskrzeli, któremu towarzyszy zaleganie ropy w drogach oddechowych, a także zapaleniu płuc powikłanemu wytworzeniem się ropnia, 
• Przewodzie pokarmowym – w tym przypadku halitoza może być objawem cofania się treści pokarmowej z żołądka do przełyku i nierzadko wyżej położonych odcinków przewodu pokarmowego. Dużo rzadziej może ona wynikać ze współistniejących uchyłków w obrębie przełyku lub achalazji, 

Nieprzyjemny zapach z ust u dziecka może być również związany z towarzyszącymi zaburzeniami ogólnoustrojowymi, takimi jak mocznica (zapach amoniaku z ust), niewydolność wątroby (zapach kojarzony z zepsutymi jajkami) czy kwasica ketonowa (zapach acetonu). 

Nieprzyjemny zapach z ust dziecka – leczenie 

Poznanie przyczyny nieprzyjemnego zapachu z ust u dziecka stanowi niezbędny krok, który pozwala rozpocząć skuteczne leczenie tej przypadłości.  

• Ze względu na to, że w większości przypadków halitoza jest spowodowana przez problemy z uzębieniem, zalecana jest konsultacja stomatologiczna. Podczas wizyty lekarz stomatolog dokładnie obejrzy jamę ustną i sprawdzi stan uzębienia, w poszukiwaniu oznak próchnicy, zapalenia dziąseł oraz nadmiernego nagromadzenia kamienia nazębnego.  
• Natomiast jeśli rodzice zauważyli lub dziecko skarży się na niepokojące objawy ze strony przewodu pokarmowego lub dróg oddechowych, wskazana może być dodatkowa wizyta u lekarza rodzinnego, który może zlecić konsultację gastrologiczną,lublaryngologiczną. Do symptomów, które powinny zwrócić uwagę rodzica należą: 
• Obecność ran lub owrzodzeń w jamie ustnej, 
• Nawracające anginy, 
• Spływanie wydzieliny z zatok i przewodów nosowych po tylnej ścianie gardła, 
• Chrypka, przewlekły kaszel, świszczący oddech, 
• Skargi dziecka na cofanie się treści pokarmowej z żołądka, czemu mogą towarzyszyć regurgitacje lub wymioty. 

Postępowanie objawowe opiera się przede wszystkim na poprawie nawyków higienicznych jamy ustnej.Jak dbać o higienę jamy ustnej u dzieci? To częste pytanie zadawane przez rodziców, których pociechy często niechętnie szczotkują zęby.  

• Obecnie uważa się, że rodzice powinni nadzorować i pomagać swoim dzieciom przy codziennym szczotkowaniu przynajmniej, dopóki nie ukończą one 8. roku życia.  
• W przypadku problemów z nieświeżym oddechem zaleca się, by dziecko myło zęby po każdym posiłku. Użycie kolorowych szczoteczek do zębów dla dzieci o miękkim włosiu nierzadko ułatwia to zadanie.  
• Poza tym warto zaopatrzyć się w specjalną pastę do zębów dla dzieci, która posiada bezpieczny dla nich poziom fluoru.  
• Należy przykładać dużą wagę do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych za pomocą nici dentystycznej oraz dokładnego oczyszczania powierzchni języka. Usunięcie nalotów z języka zmniejsza produkcję związków siarki odpowiedzialnych za powstanie nieświeżego oddechu nawet o ponad 50 \%.  
• Na końcu zaleca się użycie płynu do płukania jamy ustnej dla dzieci, który nie zawiera w swoim składzie alkoholu.  
• Pomiędzy posiłkami warto żuć bezcukrową gumę miętową, która zwiększa produkcję śliny i odświeża oddech. 

Nieprzyjemny zapach z ust dziecka – domowe sposoby 

Do sprawdzonych domowych sposobów walki z nieświeżym oddechem u dziecka należą: 

• Płukanie jamy ustnej płukanką na bazie szałwii lub rumianku, 
• Zadbanie o prawidłowy poziom nawodnienia – pamiętaj o tym, że dziecko należy poić czystą wodą, bez dodatku słodkich soków owocowych. Należy unikać gazowanych napojów oraz soków, 
• Picie zielonej herbaty, 
• Ograniczenie posiłków bogatych w cukry proste w codziennej diecie, które sprzyjają rozwojowi próchnicy, 
• Unikanie ciężkich posiłków przed snem, ponieważ sprzyjają one zarzucaniu treści pokarmowej z żołądka do przełyku. 

Oczywiście powyższe metody nie powinny stanowić zamiennika dla zadbania o higienę jamy ustnej, poprzez prawidłowe szczotkowanie zębów, usuwanie nalotu na języku i czyszczenie przestrzeni międzyzębowych

Podsumowanie

Nieprzyjemny zapach z ust, czyli halitoza, to problem, który dotyczy nie tylko dorosłych, ale również dzieci. Jeśli pojawia się tylko rano i mija po umyciu zębów, najprawdopodobniej jego przyczyną jest fizjologiczne zmniejszenie produkcji śliny w trakcie snu. Natomiast w sytuacji, gdy nieprzyjemny zapach z ust się utrzymuje, konieczne jest poszukiwanie przyczyn patologicznych halitozy. Warto pamiętać, że najczęściej winę za to ponoszą nieprawidłowe nawyki higieniczne dotyczące jamy ustnej. Dodatkowo u dzieci halitoza może być jednym z objawów rozwijającej się próchnicy.

Źródła:

1. Gajewski P., Interna Szczeklika. Mały Podręcznik 2019/2020, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019
2. Lehmann-Kalata A., Kuszczak T., Stopa J., Halitoza – przegląd piśmiennictwa, Dental Forum 2012; 1: 107-110.
3. Dziechciarz P., Horvath A., Halitoza – choroba gastroenterologiczna?, Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 2009; 111: 37-39.