Halitoza – jak pozbyć się nieprzyjemnego zapachu z ust?

Halitoza, to medyczne określenie problemu, jakim jest nieprzyjemny zapach z ust. Przypadłość powoduje dyskomfort u osób, które na nią cierpią, oraz jej najbliższego otoczenia. Dolegliwość najczęściej wynika z nieprawidłowej higieny jamy ustnej lub ma związek z toczącymi się procesami chorobowymi. Jak rozpoznać halitozę? W jaki sposób pozbyć się nieprzyjemnego zapachu z ust? Wyjaśniamy! 

Co to jest halitoza? 

Halitoza (fetor ex ore, bad breath) to nieprzyjemny zapach podczas wydychania powietrza, który może pojawiać się okresowo lub występować stale. Przykrą woń czuje osoba borykająca się ze schorzeniem oraz jej najbliższe otoczenie. Halitozy  nie uznaje się za odrębną jednostkę chorobową, tylko objaw towarzyszący innym zaburzeniom. Za przykry zapach odpowiadają rozkładające się bakterie, które uwalniają lotne związki siarki, czego efektem jest nieprzyjemna woń.  

W zależności od źródła dolegliwości możemy wyróżnić następujące rodzaje halitozy: 

• Halitoza rzeczywista – nieprzyjemny zapach z ust odczuwa osoba borykająca się z tym problemem, jak i jej bliscy. Halitozę rzeczywistą dzielimy na fizjologiczną (jest wynikiem zachodzących procesów gnilnych w jamie ustnej w trakcie snu (ustępuje po porannej toalecie) oraz patologiczną spowodowaną zmianami patologicznymi i chorobami występującymi w organizmie, 
• Halitoza rzekoma (pseudohalitoza) – nieprzyjemny zapach z ust wyczuwalny jest wyłącznie dla pacjenta, natomiast w badaniu klinicznym nie stwierdza się nieprawidłowości. Z tym rodzajem schorzenia związana jest również halitofobia – paniczny lęk przed nieświeżym oddechem, zazwyczaj mający swoje źródło w przykrych doświadczeniach z przeszłości.

Nieprzyjemny zapach z ust – przyczyny

Przykry zapach z ust może mieć różne źródła. Za ok. 80% przypadków halitozy patologicznej odpowiadają choroby jamy ustnej i gardła: 

• Próchnica, 
• Zapalenie dziąseł, 
• Paradontoza, 
• Otwarta zgorzel miazgi zębowej, 
• Zapalenie migdałków – kamienie migdałkowe (gromadzenie treści pokarmowych w kryptach migdałkowych), ropień migdałkowy, 
• Rany w jamie ustnej – przetoki ropne, martwica i rozpad tkanki nowotworowej w jamie ustnej, 
• Kserostomia (suchość w jamie ustnej) – w przebiegu zespołu Sjögrena. 

Rozwojowi schorzenia sprzyjają również niewłaściwe nawyki higieniczne związane ze zbyt rzadkim szczotkowaniem zębów i oczyszczaniem przestrzeni międzyzębowych. Szczególnej uwagi wymagają pacjenci noszący protezy oraz aparaty ortodontyczne, ponieważ gromadzą się pod nimi resztki pokarmowe, stanowiące podłoże do rozwoju bakterii.  

Znacznie rzadziej zdarza się, że halitoza wynika z chorób zlokalizowanymi poza jamą ustną: 

• W jamie nosowej – polipy nosa, zapalenie zatok przynosowych, ciało obce w przewodzie nosowym, 
• W dolnych drogach oddechowych – rozstrzenie oskrzeli z zaleganiem ropy, nadkażenia grzybicze, ropień płuca, nowotwory układu oddechowego, 
• W przewodzie pokarmowym – refluks żołądkowo-przełykowy, uchyłkowatość przełyku, achalazja przełyku, rak żołądka. 

Na rozwój halitozy mają wpływ przyjmowane leki, należą do nich m.in.: niektóre antydepresanty czy środki przeciwbólowe. Problem nieświeżego oddechu bardzo często dotyczy także osób palących papierosy. Poza przykrym zapachem z ust w słabej kondycji jest ich uzębienie. Zęby palacza są przebarwione, a na ich powierzchni w szybkim czasie odkłada się żółty lub czarny nalot.  

Halitoza może być związana także z innymi chorobami ogólnoustrojowymi jak:  

• Mocznica (zapach amoniaku z ust),  
• Niewydolność wątroby (zapach przypominający zepsute jajka),  
• Kwasica ketonowa (zapach acetonu).  

Nieprzyjemny zapach z ust u dziecka w głównej mierze powoduje rozwijająca się próchnica. Poza tym problem częściej występuje u dzieci ze stwierdzonymi owrzodzenia jamy ustnej, co może być spowodowane przez chorobę refluksową przełyku.

Halitoza – leczenie

Halitoza to złożony problem, dlatego podstawą jest dokładna diagnoza stanu zdrowia osoby dotkniętej tą przypadłością.  

• Jeśli schorzenie występuje pomimo prawidłowej higieny jamy ustnej, w pierwszej kolejności należy zgłosić się do stomatologa. Specjalista oceni faktyczny stan uzębienia i dziąseł, a także przeprowadzi wywiad z pacjentem, który uwzględni pytania o nawyki higieniczne jamy ustnej, codzienną dietę, przyjmowane leki oraz występowanie chorób przewlekłych. Leczenie halitozy w gabinecie dentystycznym skupia się na usunięciu ognisk próchnicy oraz profesjonalnej higienizacji jamy ustnej, która usuwa kamień nazębny. 
• Zdarza się, że stomatolog nie jest w stanie wskazać przyczyny wystąpienia halitozy. Wówczas swoje kroki należy skierować do lekarza pierwszego kontaktu, który w razie potrzeby skieruje pacjenta do innego specjalisty np. laryngologa lub gastrologa.  
• W diagnostyce halitozy można wdrożyć również specjalistyczne badania: 
• Badanie halimetrem – określenie stężenia lotnych związków siarki wydychanym powietrzu,
• Badania mikrobiologiczne, 
• Testy ze śliny. 
• Halitoza rzekoma wymaga konsultacji neurologicznej w celu wykluczenia zaburzeń zmysłu węchu i smaku. W przypadku halitofobii leczenie powinno odbywać się pod kontrolą lekarza psychiatry.  
• W objawowym leczeniu halitozy można wspomóc się dostępnymi bez recepty lekami na nieświeży oddech. Wśród takich preparatów znajdują się m.in.: pastylki i tabletki na nieświeży oddech oraz spraye i płyny do płukania jamy ustnej. Przed ich zastosowaniem warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.  Jeśli halitozie dokuczają inne objawy, np.: zgaga, pieczenie w przełyku, można zastosować doraźnie leki na zgagę. 

Domowe sposoby na nieprzyjemny zapach z ust

Co zrobić, aby pozbyć się halitozy? Domowe sposoby na nieprzyjemny zapach z ust opierają się na wprowadzeniu zmian w zakresie nawyków higienicznych. 

1. Dbaj o prawidłową higienę jamy ustnej – przede wszystkim regularnie szczotkuj zęby minimum dwa razy dziennie (rano i wieczorem) przez ok. 2 minuty.  

• Szczoteczkę do zębów należy wymienić co 2 miesiące oraz po każdej infekcji gardła.  
• W pielęgnacji nie można pomijać czyszczeniaprzestrzeni międzyzębowych za pomocą nici dentystycznej lub irygatora.  
• Uzupełnieniem szczotkowania i nitkowania zębów powinien być płyn do płukania jamy ustnej. Regularne płukanie ust pozwala ustrzec się od rozwoju bakterii i tym samym zapobiegać chorobom zębów i dziąseł. Sprawdź również, jak dbać o higienę jamy ustnej. 

 2. Zmodyfikuj codzienną dietę – nieregularne posiłki, głodówki, odwodnienie oraz przejedzenie może nasilić problem przykrego zapachu z ust.  

• Jedną z przyczyn halitozy jest dieta bogata w ostre przyprawy oraz niektóre warzywa: czosnek, cebula, por czy chrzan. Warto więc ograniczyć te produkty. 
• Objawy schorzenia nasilają również używki, takie jak: kawa, alkohol i palenie papierosów.  
• Ważnym elementem diety jest także wypijanie odpowiedniej ilości wody, która nawilża nasze błony śluzowe.  
• Bardzo dobrym sposobem na łagodzenie problemu nieświeżego oddechu są napary z ziół: rumianku lub zielonej herbaty, które wykazują właściwości bakteriobójcze.  
• Po posiłku warto sięgnąć również po gumy przeciw próchnicy, bez cukru (nie można jednak przesadzać z ich ilością – mogą wywołać efekt przeczyszczający). 

3. Regularnie odwiedzaj stomatologa – zaleca się, aby systematycznie korzystać z kontroli dentystycznych, najlepiej wykonywać je co pół roku. Specjalista pomoże dobrać najlepszą pastę do zębów i poinstruuje, jak dbać o uzębienie. Regularne wizyty pozwolą w porę wdrożyć odpowiednie leczenie i ustrzec nas przed chorobami jamy ustnej.

Czy halitoza jest zaraźliwa? 

Chociaż halitoza nie jest chorobą tylko objawem towarzyszącym innym zaburzeniom, to w niektórych przypadkach może być zaraźliwa. Dzieje się tak, jeśli za jej powstanie odpowiedzialna jest np. próchnica, refluks żołądkowo-przełykowy czy aktywna angina, Czynnikiem ubytków próchniczych są bakterie, a patogenną florę można przenieść poprzez korzystanie ze wspólnych sztućców w czasie posiłku, picie z tej samej butelki, czy całowanie. 

Podsumowanie 

Halitoza powoduje bardzo duży dyskomfort dla osoby, która jej doświadcza, dlatego ważne jest, aby znaleźć źródło problemu i jak najszybciej rozpocząć leczenie. W wielu przypadkach wizyta u dentysty lub modyfikacja nawyków żywieniowych są w stanie zniwelować nieprzyjemny zapach z ust. 

Źródła:

1. E. Iwanicka-Grzegorek, E. Pierzynowska, J. Michalik, Stan przyzębia u osób z halitozą ustną, wyd. Borgis – Nowa Stomatologia, 2005
2. A. Pieniążek, M. Pietrzak, Halitoza – etiologia, metody diagnostyczne i leczenie, Journal of Health Study and Medicine, 2007
3. M. Wiercińska, Halitoza – skąd się bierze nieprzyjemny zapach z ust i jak się go pozbyć, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/286861,halitoza, [dostęp: 12.07.2023 r.]