Dieta w chorobach nerek – zalecenia i zasady żywienia

12. 8. 2022 · 5 minut czytania

Zaburzenia funkcji nerek mają różnorodne przyczyny oraz przebieg. Zasady żywienia pacjentów dostosowujemy do konkretnego schorzenia. Jaką dietę zaleca się chorym na niewydolność nerek?

Milena Marchewka
Milena Marchewka
Dieta w chorobach nerek – zalecenia i zasady żywienia

Dietę w chorobach nerek należy dostosować do rodzaju schorzenia oraz stopnia nasilenia zaburzeń. U wielu pacjentów konieczne jest ograniczenie w jadłospisie podaży białka oraz niektórych składników mineralnych. Jaka dieta odciąży nerki w przypadku ich niewydolności? Podpowiadamy!

Jaka powinna być dieta przy chorobach nerek?

Na początku musimy zaznaczyć, że nie da się mówić o jednolitej „diecie nerkowej”, która sprawdzi się u wszystkich pacjentów, niezależnie od rodzaju schorzenia tego narządu. Zaburzenia związane z funkcjonowaniem nerek mają różnorodny charakter oraz przebieg i wymagają dostosowanego do nich postępowania dietetycznego. W poniższym artykule skoncentrujemy się na diecie w przewlekłej niewydolności nerek. Trzeba mieć na uwadze, że duża część opisanych niżej rekomendacji nie sprawdzi się w przypadku innych chorób. Jakich?

  • Zakażenie układu moczowego, leczone przede wszystkim za pomocą antybiotyków; u pacjentów mogą być stosowane również leki na zapalenie pęcherza o działaniu rozkurczowym, które łagodzą nieprzyjemne objawy. Najważniejszą zasadą diety w tej chorobie nerek jest zapewnienie dużej podaży płynów (najlepiej wody).
  • Kamica nerkowa, często objawiająca się tzw. kolką nerkową, czyli atakiem silnego bólu związanego z przesuwaniem się złogów z nerek do moczowodu. Terapia opiera się na łagodzeniu dolegliwości, które mogą utrzymywać się do czasu wydalenia kamienia. W niektórych przypadkach konieczny jest zabieg rozbijający złogi. Osobom z ryzykiem ataków kamicy nerkowej zaleca się przede wszystkim picie dużej ilości wody – w tym czasami polecane są specjalistyczne płyny, takie jak np. woda lecznicza Kryniczanka Jan.; wspomagająco można zastosować np. suplement diety Himalaya Cystone, suplement diety Urobon lub suplement diety AloeLive DETOX. Jakiekolwiek suplementy, tabletki na kamienie nerkowe czy inne środki wspierające pracę nerek należy stosować wyłącznie po konsultacji z lekarzem – jest to szczególnie istotne w czasie ataku kolki nerkowej. Zalecenia dotyczące diety na kamicę nerkową warto sprawdzić w podlinkowanym tekście.
Jaka powinna być dieta przy chorobie nerek

Dieta dla chorych na nerki – zasady

O przewlekłej niewydolności nerek mówimy, gdy dochodzi do uszkodzenia tego narządu, które utrzymuje się dłużej niż 3 miesiące. Przyczyny tego stanu mogą być różne – od tych najczęściej zaburzających funkcje nerek, czyli cukrzycy i nadciśnienia tętniczego, po relatywnie rzadkie, np. nowotwór krwi nazywany szpiczakiem mnogim. Podstawowe zasady diety w przewlekłej niewydolności nerek przedstawiliśmy poniżej.

Ogranicz spożycie białka

Ograniczenie spożycia białka jest jednym z podstawowych sposobów hamowania postępu choroby. Pacjenci z niewydolnymi nerkami powinni zredukować spożycie produktów, takich jak:

  • Mięso,
  • Ryby,
  • Jaja,
  • Nabiał,
  • Nasiona roślin strączkowych,
  • Orzechy.
Upośledzenie funkcji narządu może mieć różne nasilenie, które będzie miało wpływ na rekomendowany poziom spożycia białka. W ostatnim ze stadiów przewlekłej niewydolności nerek, nazywanym mocznicą, ograniczenie udziału tego składnika pokarmowego w diecie zapobiega nadmiernemu powstawaniu szkodliwych toksyn. Na tym etapie choroby mogą istnieć wskazania do podjęcia dializoterapii lub do przeszczepu. W przypadku zastosowania wymienionych metod leczenia niektóre zasady diety (w tym zalecenia dotyczące obniżenia spożycia białka) są modyfikowane.  
Dieta w chorobie nerek zasady

Zredukuj spożycie produktów bogatych w sód, potas, fosforany

 

    Sód, potas i fosforany mogą gromadzić się we krwi pacjentów z niewydolnością nerek, a ich nadmierny poziom wiąże się z ryzykiem niebezpiecznych zaburzeń elektrolitowych. Z tego względu pacjentom zaleca się ograniczenie ich ilości w diecie. Do produktów bogatych w sód zalicza się te artykuły, które zawierają dużo soli. W związku z tym należy unikać spożywania:

    • Konserw,
    • Wędlin,
    • Serów żółtych i topionych,
    • Kiszonek,
    • Produktów instant i koncentratów spożywczych,
    • Chipsów, solonych orzechów i innych słonych przekąsek.

    Żywność o wysokiej zawartości potasu to przede wszystkim produkty roślinne:

    • Pomidory i produkty wytworzone na bazie pomidorów (np. przeciery, koncentraty, soki),
    • Ziemniaki,
    • Banany,
    • Brzoskwinie,
    • Truskawki,
    • Soki owocowe, np. jabłkowy, pomarańczowy,
    • Orzechy,
    • Nasiona roślin strączkowych.

    Źródła fosforanów, na które uważać powinni pacjenci z przewlekłą niewydolnością nerek to m.in.: 

    • Sery żółte i topione,
    • Żółtka jaja,
    • Kakao i czekolada,
    • Pasztety, 
    • Kabanosy,
    • Podroby,
    • Ryby, szczególnie zjadane z ościami (sardynki, szprotki),
    • Nasiona roślin strączkowych,
    • Grzyby,
    • Orzechy.

    Zmniejszenie spożycia sodu, potasu i fosforanów można osiągnąć również poprzez tzw. podwójne gotowanie. Produkty rozdrabniamy, płuczemy, a następnie gotujemy w dużej ilości nieosolonej wody. Wodę zmieniamy na świeżą podczas gotowania. W ten sposób usuwamy minerały z produktu – przechodzą one do wywaru, który nie jest spożywany.

    Przyjmuj suplementy wapnia zgodnie z zaleceniami lekarza

    Chorzy z przewlekłą niewydolnością nerek narażeni są na rozwój osteomalacji, czyli choroby polegającej na niedostatecznym wysyceniu kości wapniem i związanym z tym zwiększonym ryzykiem złamań. Z tego względu większość pacjentów powinna przyjmować suplementy tego składnika mineralnego w dawkach dobranych przez lekarza.

    Kisiel z mango na nerki

    Dieta w chorobach nerek – przepis na kisiel z mango 

    Na koniec zaproponujemy przepis na niskokaloryczny deser, który można wkomponować w dietę nie tylko osób zdrowych, ale też tych cierpiących na choroby nerek. Ze względu na wysoką zawartość wody sprawdzi się u pacjentów z ryzykiem kamicy nerkowej oraz chorujących na zapalenie pęcherza moczowego. Niska zawartość białka oraz sodu, potasu i fosforanów sprawia, że można zalecić go również osobom z przewlekłą niewydolnością nerek, o ile nie jest u nich konieczna istotna redukcja ilości spożywanych płynów.

    Dieta na nerki – przepis na zdrowy kisiel z mango Jolanty Chojnowskiej

    Czas przygotowania: 10 minut

    Liczba porcji: 2

    Składniki:

    • 1/2 mango
    • 2 i 1/2 szklanki wody
    • 3 łyżeczki mąki ziemniaczanej
    • 3 łyżeczki ksylitolu lub erytrytolu
    • Ewentualnie: łyżka syropu z kwiatów czarnego bzu

    Przygotowanie:

    1. Mango dokładnie obierz ze skórki i zblenduj.
    2. Powstały w ten sposób mus z mango przełóż do garnka, a następnie dodaj 2 szklanki zimnej wody lub wody z syropem z kwiatów czarnego bzu. Całość zagotuj. Po zagotowaniu gotuj jeszcze przez 4 minuty.
    3. Mąkę ziemniaczaną rozpuść w ½ szklanki zimnej wody i dodaj ją do zagotowanych owoców, pamiętając o ciągłym mieszaniu. Teraz wystarczy, że jeszcze raz zagotujesz kisiel i przelejesz go do kubków. Smacznego!

    Źródła:

    1. Dąbrowski P., Olszanecka-Glinianowicz M., Chudek J. (2011) Żywienie w przewlekłej chorobie nerek, Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 7(4): 229-237, https://journals.viamedica.pl/eoizpm/article/view/25949, [dostęp 11.08.2022]
    2. Pałubicka K., Kaczkan M., Rutkowski B., Małgorzewicz S. (2011) Edukacja żywieniowa pacjentów z przewlekłą chorobą nerek w okresie leczenia zachowawczego, Forum Nefrologiczne, 4(4): 306-312, https://journals.viamedica.pl/renal_disease_and_transplant/article/view/18509/14539, [dostęp 11.08.2022]

      Więcej artykułów na ten temat

      • Objawy kamicy nerkowej bywają bardzo uciążliwe. Wiele osób porównuje je do bólu porodowego. Skąd biorą się kamienie w nerkach i jak zapobiegać nawrotom choroby? Tego dowiesz się z naszego artykułu!
      • Choroba Seleny Gomez – co to jest toczeń?

        Choroba Seleny Gomez – co to jest toczeń?

        · 4 minuty czytania
        Toczeń to choroba o podłożu autoimmunologicznym. Objawia się osłabieniem, stanem zapalnym oraz charakterystycznym rumieniem, Jak przebiega leczenie? Sprawdź!
      • Co może jeść i pić, a czego w jadłospisie powinna unikać osoba z kamicą nerkową? Podpowiadamy, jak za pomocą diety zapobiegać powstawaniu złogów w układzie moczowym.
      O autorze
      Milena Marchewka
      Milena Marchewka
      Jestem magistrem dietetyki i osobą od wielu lat pasjonującą się kulinarną stroną zdrowego żywienia. Mam silne przekonanie, że umiejętność przygotowywania dań, które są jednocześnie wartościowe pod względem odżywczym i naprawdę nam smakują to jedna z podstaw dla długoterminowej profilaktyki najczęstszych chorób. Na co dzień zajmuję się m.in. prowadzeniem szkoleń z zakresu gotowania w restauracji specjalizującej się w kuchni roślinnej. Praktycznymi wskazówkami kulinarno-dietetycznymi chcę się dzielić również poprzez swoje artykuły.
      Przeczytaj więcej od tego autora
      O autorze
      Milena Marchewka
      Milena Marchewka
      Jestem magistrem dietetyki i osobą od wielu lat pasjonującą się kulinarną stroną zdrowego żywienia. Mam silne przekonanie, że umiejętność przygotowywania dań, które są jednocześnie wartościowe pod względem odżywczym i naprawdę...
      Przeczytaj więcej od tego autora