Ashwagandha – właściwości lecznicze i działanie

Ashwagandha (Withania somnifera), potocznie nazywana żeń-szeniem indyjskim należy do najcenniejszych darów natury stosowanych na wiele różnorodnych dolegliwości. Ze względu na szerokie zastosowanie i dostosowywanie się do indywidualnych potrzeb organizmu zalicza się ją do grupy ziół adaptogennych. Jak i kiedy ją stosować?

Ashwagandha co to jest? Krótka charakterystyka i zarys historii

Ashwagandha (syn. witania ospała) należy do najważniejszych gatunków ziół wykorzystywanych w medycynie ajurwedyjskiej. Na terenie Indii już w czasach starożytnych stosowano ją w celach regeneracyjnych i wzmacniających. Jej działanie porównywano nawet do eliksirów młodości. W celach leczniczych używano korzeń, rzadziej owoce i liście. Tak zostało do dziś. Jej nazwa pochodzi z języka sanskryckiego i oznacza koński.

• Roślina jest niskim, niezdrewniałym półkrzewem wydzielającym specyficzny zapach.
• Cechą charakterystyczną są także krótkie, srebrzyste włoski pokrywające nadziemne organy.
• Liście są eliptyczno- lub szerokojajowate, o długości 4-10 cm i szerokości 2-7 cm.
• Korzenie są długie, bulwiaste, szarozielone.
• Kwiaty są drobne, niepozorne, gwiazdkowate.
• Owocem jest czerwona jagoda o średnicy 5-8 mm.
• Kwitnienie przypada na wiosnę i lato (zależnie od rejonu występowania).

Sprawdź również, jakie właściwości lecznicze ma czarna porzeczka.

Ashwagandha działanie lecznicze

Witania ospała to skarbnica związków aktywnie czynnych, ma szerokie spektrum właściwości leczniczych i tym samym jej działanie jest wieloobszarowe. Do tej pory wyekstrahowano 35 składników aktywnych, głównie należących do alkaloidów i witanolidów.

Ashwagandha najważniejsze właściwości prozdrowotne

• Działanie przeciwbakteryjne - ashwagandha wykazuje aktywność przeciwbakteryjną na bakterie Gram-dodatnie (m.in. Staphylococcus aureus oraz Enterococcus spp) oraz w Gram-ujemne (Escherichia coli, Salmonella typhimurium, Proteus mirabilis, Citrobacter freundii, Pseudomonas aeruginosa i Klebsiella pneumoniae). Dlatego roślinę warto stosować nie tylko przeciw infekcjom, ale także wspomagająco w leczeniu wielu groźnych chorób. Jednocześnie działa przeciwzapalnie. Sprawdź tabletki przeciwbólowe.
• Działanie przeciwpasożytnicze leki naturalne oparte na witanii hamują rozwój Leishmania donovani, odpowiedzialnych za leiszmaniozę.
• Działanie przeciwcukrzycowe ashwagandha jest stosowana jako środek przeciw cukrzycy. Regularne korzystanie z suplementów reguluje poziom cukru w moczu, glukozo-6-fosfatazy, cukru we krwi oraz zawartość glikogenu w tkankach. Sprawdź preparaty regulujące poziom cukru.

• Działanie antystresowe ashwagandha na stres działa skuteczniej od wielu innych naturalnych środków. Za takie właściwości odpowiadają m.in. glikowitanolidy.
• Zwiększenie płodności u mężczyzn ekstrakty z korzenia pobudzają produkcję plemników, a przy tym zwiększają libido.
• Poprawa koncentracji i zdolności zapamiętywania pod tym względem roślina ma podobne działanie co żeń-szeń chiński (dlatego m.in. jest potocznie nazywana żeń-szeniem indyjskim). Poznaj tabletki i witaminy z żeń-szeniem.
• Wzmocnienie układu odpornościowego wynika to z działania przeciwdrobnoustrojowego, ale także ze zwiększania tolerancji organizmu na niekorzystne warunki zewnętrzne.
• Obniża poziom złego cholesterolu, czyli LDL.
• Pomaga na bezsenność związki zawarte w roślinie uspokajają, relaksują, pomagają w zaśnięciu i poprawiają jakość snu. W Indiach witania ospała jest podstawowym składnikiem (i jednym z najważniejszych obok waleriany) mieszanki na zasypianie. Sprawdź tabletki na zasypianie.
• Ashwagandha a tarczyca wspiera organizm w przypadku występowania niedoczynności (tzw. utajonej). Powoduje spadek stężenia TSH (tyreotropiny), a wzrost T3 (trijodotyroniny) i T4 (tyroksyny). Stosowanie nie jest natomiast wskazane przy występowaniu innych schorzeń tarczycy.

Suplementy oparte na bazie ashwagandhy mogą być także stosowane zewnętrznie, np. w formie maści i okładów. W ten sposób walczy się z bólem, m.in. przy zapaleniu stawów.

Ashwagandha w kuchni

Ashwagandha w kuchni nie jest rozpowszechniona, ale nadaje się do przyprawiania niektórych potraw i napojów. Stosuje się wysuszony, drobno zmielony korzeń, który ma lekko gorzkawy smak. Można go dodawać do zup i sosów. Nadaje się jako posypka do kanapek oraz dodatek do kawy. Ashwagandha i herbata to również dobre połączenie. W zasadzie można używać jej podobnie jak zmielony imbir. Zaleca się dodawać przyprawę pod koniec przygotowywania potraw, które są poddawane obróbce termicznej. Wtedy straci mniej ze swoich dobroczynnych właściwości.

Ashwagandha w kosmetyce

Ashwagandha jest stosowana w formie naturalnych kosmetyków lub jako dodatek do kremów do twarzy, szamponów, odżywek. Pozytywnie wpływa na kondycję skóry, silnie odżywiając ją i oczyszczając. Ogranicza procesy starzenia. Warto ją dodawać do kremów i przyrządzać maseczki.

Ashwagandha - jak stosować?

Witanię ospałą można kupić w różnorodnej formie: od fragmentów korzeni, po zmielony korzeń w proszku. Ponadto można nabyć suplementy w postaci ekstraktów, saszetek i kapsułek. Te ostatnie są najwygodniejsze w użyciu. Nie wymagają specjalnego przygotowania, można mieć je zawsze pod ręką. Natomiast proszek i ekstrakty nadają się nie tylko do leczniczego stosowania, ale stanowią również dobry dodatek do kosmetyków i potraw.

• Szacuje się, że dzienna dawka nie powinna przekraczać 6 g.
• W przypadku ekstraktów zwraca się uwagę na procentową zawartość witanoidów (często wynosi 5%). Początkowo zaleca się stosować 300-500 ml ekstraktu, po kilku tygodniach można go zwiększyć do ok. 1000 ml.
• Dokładne dawkowanie zależy także od efektu, który chcemy osiągnąć, wieku, wagi oraz indywidualnej specyfiki organizmu. Dlatego w razie wątpliwości przyjmowanie ashwagandhy warto skonsultować z lekarzem. Najbezpieczniejsze jest jednak stosowanie minimalnych dawek.

Uwaga! Ashwagandha powinna być przyjmowana wyłącznie przez osoby dorosłe.

Ashwagandha - rano czy na noc warto ją stosować?

Pora stosowania zależy głównie od rodzaju uzyskiwanego efektu. Rano suplementy przyjmuje się dla zwiększenia poziomu energii i lepszej koncentracji. Wieczorem i nocą ashwagandha pomaga w zrelaksowaniu i zaśnięciu.

Ashwagandha przeciwwskazania i skutki uboczne

Ashwagandha należy do silnie działających leków naturalnych, dlatego należy przyjmować ją ostrożnie. Może wchodzić w interakcje z lekami. Jeśli chodzi o skutki uboczne jej stosowania, może wystąpić reakcja alergiczna, np. zmiany skórne, swędzenie i pieczenie.

Sprawdź informacje na temat interakcji leków z alkoholem.

Przeciwwskazania do stosowania ashwagandhy w przypadku tradycyjnego leczenia

W szczególności należy unikać jej stosowania przy przyjmowaniu leków na tarczycę (inne dolegliwości niż niedoczynność), leków o działaniu ośrodkowych (np. antydepresyjne), leków na nadciśnienie. Powinny ją także unikać osoby borykające się z wrzodami żołądka.

Ashwagandha w ciąży

Nie powinna być stosowana. Przeciwwskazaniem jest także karmienie piersią.

Ashwagandha a tabletki antykoncepcyjne

Nie ma dowodów, które wykazałyby, że roślina w jakiś sposób wpływa na skuteczność antykoncepcji.

Ashwagandha a alkohol

Nie wykazano zależności.

Po jakim czasie działa ashwagandha?

Zależy to od indywidualnych cech organizmu; wiele rezultatów (np. działanie relaksujące i antystresowe) uzyskuje się po 2-3 kwadransach od spożycia. Na bardziej długotrwałe i zauważalne efekty trzeba poczekać kilka tygodni.

Ashwagandha - jak długo stosować?

Ashwagandhę w trybie codziennym można stosować do 3 miesięcy, potem należy zrobić 1-2 miesięczną przerwę, następnie kurację można wznowić.

Ashwagandha - z czym nie łączyć?

Przede wszystkim nie powinno się jej łączyć z lekami na tarczycę, nadciśnienie oraz lekami o działaniu odśrodkowym.

Ashwagandha - co daje?

Ashwagandha to roślina lecznicza o wszechstronnym działaniu, sprawdza się zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej. Najczęściej korzysta się z niej na poprawę odporności, pamięci i koncentracji.

Z ashwagandhą za pan brat podsumowanie

Witania ospała to silny, naturalny lek, który sprawdza się zarówno w profilaktyce (przeciw chorobom), jak i doraźnie. Warto ją włączyć do codziennej suplementacji, a nawet wykorzystywać w kuchni. 

Źródła:

1. Singh, N.; Bhalla; M.; Jager, P. D.; & Gilca, M.; An Overview on Ashwagandha: A Rasayana (Rejuvenator) of Ayurveda. African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines; 2011 8(5 Suppl); 208213.
2. Matczak M.; Rosińska K., Michel P.; Withania somnifera (ashwagandha, indyjski żeń-szeń) wskazania tradycyjnej ajurwedy w świetle współczesnych badań klinicznych; Farmacja Polska; 2017; 73 (7): 410417.
3. Połumackanycz M.; Forencewicz A.; Wesołowski M.; Viapiana A.; Ashwagandha (Withania somnifera) roślina o udokumentowanych właściwościach prozdrowotnych; Botanika Farmaceutyczna, Tom 76, 8/2020.
4. Ziauddin Z.; Phansalkar N.; Patki P.; Diwanay S.; Patwardhan B.; Studies on the immunomodulatory effects of Ashwagandha, Journal of Ethnopharmacology, 1996, tom 50, , str: 69-76.