Graviola – właściwości zdrowotne i zastosowanie w medycynie ludowej

Graviola to owoc, który w naszym kraju jest stosunkowo mało popularny. Wynika to z tego, że w sklepach nie można go kupić w świeżej postaci. Na sklepowych półkach spotkamy za to sok z gravioli, który jest sprzedawany jako suplement diety. Na dzień dzisiejszy zostały opublikowane jedynie pojedyncze badania przeprowadzone na zwierzętach dowodzące, że spożywanie gravioli może przynieść pewne korzyści zdrowotne. 

Graviola – co to jest i skąd pochodzi?

Graviola to powszechne określenie dla rośliny o nazwie Flaszowiec miękkociernisty (Annona muricata L.), która pochodzi z obszarów tropikalnych Ameryki Środkowej i Ameryki Południowej. Aktualnie jest ona również uprawiana w Indiach, Malezji, a także w Nigerii.

Graviola – kalorie i skład chemiczny

Owoc gravioli składa się głównie z wody. Stanowi ona nieco ponad 80% masy tego produktu. Roślina charakteryzuje się stosunkowo niską kalorycznością. Jej wartość energetyczna wynosi 66 kcal/100 g. Wśród makroskładników znajdujących się w gravioli należy wymienić przede wszystkim węglowodany, których zawartość kształtuje się na poziomie 16,8 g/100 g. Owoce cechują się również wysoką zawartością błonnika pokarmowego (3,3 g/100 g). Spośród witamin w najwyższych ilościach występuje witamina C - 20,6 mg/100 g. Graviola jest również dobrym źródłem potasu, którego zawartość wynosi 278 mg/100 g. Ponadto zawiera  przeciwutleniacze, czyli związki, które wykazują zdolność do neutralizowania szkodliwej aktywności wolnych rodników (graviola często jest składnikiem preparatów z antyoksydantami).

Szczegółowy profil związków chemicznych obecnych w owocach gravioli został przedstawiony w poniższej tabeli.

Graviola – wykorzystanie w medycynie ludowej

Owoc gravioli znalazł szerokie zastosowanie w tradycyjnej medycynie południowoamerykańskiej. Jest wykorzystywany jako środek przeciwko wielu dolegliwościom i chorobom. Przypisuje się mu działanie wspomagające leczenie nerwobóli, bóli artretycznych, zapalenia stawów i reumatyzmu. Co więcej, roślina ta wykorzystywana jest także w przypadku leczenia biegunki, czerwonki, gorączki, a także malarii. Wiele osób stosujących graviolę uważa, że ma właściwości przeciwpasożytnicze.

W ziołolecznictwie wykorzystuje się również liście gravioli. W opinii społeczności sięgających na co dzień ten surowiec jest on rzekomo skuteczny w leczeniu zapalenia pęcherza, bólów głowy i cukrzycy. Ponadto ekstrakty i wywary z liści gravioli mogą podobno pomagać w łagodzeniu bezsenności. Z kolei ugotowane liście stosuje się zewnętrznie (miejscowo) w terapii ropni i reumatyzmu. W Afryce graviolę traktuje się jako środek ściągający, przeciwgorączkowy, owadobójczy i grzybobójczy. Jest ona uznawana również za skuteczny surowiec w leczeniu kaszlu i chorób skóry.

Dowiedz się więcej na temat zapalenia pęcherza w ciąży.

Pomimo tak szerokiego zastosowania w medycynie ludowej należy podkreślić, że zdecydowana większość wspomnianych właściwości prozdrowotnych nie została dotychczas potwierdzona w literaturze naukowej.

Graviola – owoc zapobiegający nowotworom?

Graviola słynie przede wszystkim z działania antynowotworowego. Aktualny stan wiedzy pokazuje, że zarówno owoce, jak i liście tej rośliny są zdolne do zapobiegania rozwojowi nowotworów.

W jednej z prac opublikowanej na łamach czasopisma Nutrition and Cancer naukowcy wykazali, że ekstrakt z owoców gravioli wykazywał działanie hamujące wzrost komórek raka piersi. Z kolei zespół badaczy z USA potwierdził, że związki biologicznie aktywne obecne w owocach gravioli zapobiegają namnażaniu się komórek ludzkiego raka prostaty. Aktualny stan wiedzy dostarcza dowodów również na to, że roślina ta może działać przeciwnowotworowo wobec raka trzustki. Naukowcy zauważyli, że ekstrakt przygotowany na bazie owoców spowodował martwicę komórek nowotworowych poprzez zahamowanie metabolizmu komórkowego. Co więcej, badacze zaobserwowali, że składniki obecne w gravioli mogą również zapobiegać przerzutom nowotworowym.

Dowiedz się więcej na temat profilaktyki nowotworów.

Warto w tym miejscu wspomnieć też o właściwościach przeciwnowotworowych liści gravioli. Autorzy jednego z doświadczeń dowiedli, że traktowanie komórek raka szyjki macicy ekstraktem z liści gravioli spowodowało zahamowanie wzrostu komórek rakowych na poziomie aż 80%. Jednak na tym aktywność antykancerogenna się nie kończy. W 2017 r. została opublikowana praca naukowa, której autorzy dowiedli, że ekstrakt z liści flaszowca miękkociernistego może prawdopodobnie stymulować śmierć komórek raka jelita grubego.

Aktywność przeciwdrobnoustrojowa gravioli

W literaturze naukowej można znaleźć dowody na to, że graviola ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. W jednym z doświadczeń badacze zaobserwowali, że ekstrakty z liści tej rośliny były skuteczne w hamowaniu rozwoju bakterii z gatunków Streptococcus mutans i Prevotella intermedia. Dodatkowo autorzy badania odnotowali też ograniczenie rozprzestrzeniania się drożdży z gatunku Candida albicans, które są odpowiedzialne na występowanie kandydozy (drożdżycy).

Graviola – owoce o właściwościach przeciwbiegunkowych

Najnowsze badania naukowe z 2020 r. dowodzą, że owoce gravioli posiadają aktywność przeciwbiegunkową. W doświadczeniu przeprowadzonym na myszach naukowcy zauważyli, że podawanie zwierzętom ekstraktu z Annona muricata spowodowało zahamowanie biegunki na poziomie nieco ponad 58%. Na podstawie uzyskanych wyników autorzy badania zasugerowali, że produkty na bazie gravioli mogą w przyszłości znaleźć zastosowanie w leczeniu biegunki.

Graviola – sok o właściwościach hipotensyjnych

W 2020 r. w czasopiśmie naukowym Journal of Human Hypertension pojawiły się wyniki badań, które wykazały, że sok gravioli cechuje się działaniem przeciwnadciśnieniowym. Badacze zaobserwowali, że u osób, które stosowały ten produkt, nastąpiło statystycznie istotne obniżenie zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego ciśnienia krwi. Dane te dowodzą, że sok z gravioli może być wartościowym składnikiem diety osób zmagających się z nadciśnieniem tętniczym.

Właściwości przeciwcukrzycowe

Aktualny stan wiedzy wskazuje na to, że graviola może być odpowiednim produktem dla osób cierpiących na cukrzycę typu 2. Naukowcy przeprowadzili badanie, w którym myszom z wywołaną cukrzycą podawali wodne ekstrakty. Zauważyli oni, że przyjmowanie  przez chore zwierzęta wyciągu z flaszowca miękkociernistego spowodowało znaczącą redukcję poziomu glukozy we krwi w porównaniu do osobników, które go nie otrzymywały. Co więcej, autorzy doświadczenia zaobserwowali, że ekstrakt z gravioli wykazywał działanie ochronne na komórki beta-trzustki, odpowiedzialne za wydzielanie insuliny - hormonu obniżającego stężenie cukru we krwi.

Właściwości hepatoprotekcyjne

Szereg przeprowadzonych badań na zwierzętach pokazał, że graviola madziałanie ochronne na wątrobę. Dla przykładu, w publikacji naukowej z 2019 r. badacze wykazali, że spożywanie ekstraktu z owoców gravioli spowodowało złagodzenie niekorzystnych zmian w wątrobie (np. zahamowało wzrost poziomu enzymów wątrobowych) wywołanych stosowaniem paracetamolu.

Graviola – zastosowanie w kuchni

W krajach, w których dostępne są świeże owoce gravioli, wykorzystuje się je do przygotowywania lodów, sorbetów, koktajli, sałatek owocowych, dżemów i napojów. Bardzo często spożywa się ją również na surowo. Niestety w Polsce nie kupimy owoców. Na sklepowych półkach można jednak spotkać sok z gravioli. Zazwyczaj spożywa się go w formie rozcieńczonej wodą. Dodatkowo można go wykorzystać jako składnik koktajli lub orzeźwiającego napoju z cytryną.

Graviola – skutki uboczne

Nie dzień dzisiejszy nie opublikowano żadnych prac, które udowodniłyby, że stosowanie gravioli lub produktów na jej bazie może powodować działania niepożądane. Jednakże ze względu na to, że owoce i liście gravioli nie zostały jeszcze dobrze przebadane, zaleca się, aby nie spożywały ich kobiety ciężarne i karmiące piersią. 

Graviola – dawkowanie

Dotychczas nie przeprowadzono zbyt wielu badań naukowych z udziałem ludzi dotyczących właściwości zdrowotnych gravioli. Z tego też względu na dzień dzisiejszy nie sformułowano szczegółowych zaleceń dotyczących ilości spożywania tego produktu.

Sok z gravioli - dawkowanie

W literaturze naukowej brakuje danych na temat stosowania soku z gravioli. Jednakże producenci na etykietach tego produktu zamieszczają informację, aby w ciągu jednego dnia nie spożywać więcej niż 50 ml napoju, przy czym podaną ilość najlepiej podzielić na dwie porcje.

Sok graviola - na co jest dobry?

Sok z gravioli nie został na tę chwilę zbyt dobrze przebadany. Jednakże doświadczenia wykonane na zwierzętach sugerują, że może być on pomocny w obniżaniu ciśnienia tętniczego, i łagodzeniu biegunek. Profilaktycznie graviola może być stosowana w celu zmniejszenia ryzyka rozwoju nowotworów.

Sprawdź, jak leczyć biegunkę.

Graviola – jak długo stosować?

Na dzień dzisiejszy nie sformułowano żadnych zaleceń co do długości stosowania produktów przygotowanych z gravioli (np. soku). Warto jednak zauważyć, że w jednym z badań naukowych autorzy wykazali korzyści zdrowotne, gdy sok z gravioli był podawany przez 12 tygodni.

Graviola – właściwości zdrowotne

Owoc gravioli uznawany jest za superfood, czyli za rodzaj żywności o szczególnie szerokich walorach prozdrowotnych. W dalszej części artykułu w oparciu o aktualne wyniki badań omówione zostały najważniejsze kierunki działania tego produktu.

Źródła:

1. Alatas H. i wsp.: The effects of soursop supplementation on blood pressure, serum uric acid, and kidney function in a prehypertensive population in accordance with the 2017 ACC/AHA guideline. Journal of Human Hypertension, 2020, 34, 3, 223-232.
2. Moghadamtousi SZ. i wsp.: Annona muricata (Annonaceae): A review of its traditional uses, isolated acetogenins and biological activities. International Journal of Molecular Sciences, 2015, 16, 7, 15625-15658.
3. Torres MP. i wsp.: Graviola: a novel promising natural-derived drug that inhibits tumorigenicity and metastasis of pancreatic cancer cells in vitro and in vivo through altering cell metabolism. Cancer Letter, 2012, 323, 1, 29-40.
4. Rady I. i wsp.: Anticancer properties of graviola (Annona muricata): a comprehensive mechanistic review. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2018.